13 Kasım, 2024

ATASÖZÜ VE DEYİM NEDİR/ DEYİM VE ATASÖZÜNÜN ÖZELLİKLERİ NELERDİR/ DEYİM VE ATASÖZÜNÜN BENZER VE FARKLI YÖNLERİ NELERDİR/ ATASÖZLERİNİN ANLAMLARI- AÇIKLAMALI ATASÖZÜ

Deyim ve atasözlerimiz, geçmiş zamanlardan bugüne kadar günümüze gelmiş olan hazinelerimizdir.
Bu hazinelerimiz zaman içerisinde değişikliğe de uğramışlardır, bundan dolayı bize ait olan bu sözlü hazinelerimizi doğru bir şekilde öğrenip ne anlama geldiklerini  bilmektir. 

ATASÖZÜ VE DEYİM NEDİR VE  ÖZELLİKLERİ NELERDİR


Öğrencilerimiz tarafından çokça karıştırılmakta olan, deyim ve atasözünün özelliklerini vermek ve bu karışıklığa son vermek ilk amacımdır. O zaman Atasözü ve deyim nedir bakalım.


ATASÖZÜ NEDİR:

Atasözleri:  belli bir yaşanmışlık neticesinde oluşan öğrenmelerin, öğüt ve bilgi veren kalıplaşmış sözlere dönüşmesidir. Özellikleri şu şekildedir:
  1.  Atasözü daha çok öğüt verici nitelikler taşır.
  2. Yaşanmış bir olayın sonucunda  ders olması amacıyla söylenmiş sözlerdir.
  3. Söyleyeni belli olmayan atasözlerimizin halkın ortak ürünüdür. 
  4. Atasözleri kalıplaşmış ifadeler olduğu için içerisinde yer alan kelimeler ve kelimelerin sıralanışı değiştirilmez.
ÖRNEKLER:


  • Damlaya damlaya göl olur.
  • Sakla samanı gelir zamanı.
  • Ayağını yorganına göre uzat.


DEYİM NEDİR:

Bir olayı veya durumu daha etkileyici anlatmak için  en az iki sözcüğün bir araya getirilmesiyle oluşan  kalıplaşmış sözlerdir. Özellikleri şu şekildedir:

  1. Çoğunlukla mecaz anlamlıdır.
  2. İçerisine dahil edilen anlatımlara güzellik ve anlam açısından güç verir.
  3. toplumun ortak malıdır.    

ÖRNEKLER:
  • Ekmek elden su gölden.
  • Kefeni yırtmak
  •  Etekleri zil çalmak.

Peki deyim ve atasözlerinin ortak ve farklı yönleri nelerdir? Hadi hep beraber bunu da öğrenelim
 

    BENZER YÖNLERİ
  • Atasözü ve deyimlerimizin kimler tarafından söylendiği belli değildir.
  • kısa ve özlü sözlerdir yani az sözcüklerle çok şey anlatılır. 
  • kalıplaşmış ve toplumun ortak bir ürünü olduğu için değiştirilemez.
  • Genellikle mecaz anlam taşırlar.

FARKLI YÖNLERİ
  • Atasözleri içerisinde bir yargı taşıdığı için daha çok cümle özelliği taşır. deyimler ise söz grubu şeklindedir.
  • atasözleri öğür verici nitelik taşırken deyimler, bir durumu ya da olayı anlatır.

AÇIKLAMALI  ATASÖZLERİ/

 ATASÖZLERİNİN AÇIKLAMASI


Atasözlerine her ne kadar vakıf olsak da bazen ne anlatmak istediklerini bilemeyebiliriz. buradaki amacımız, sıkça bilinen atasözlerimiz ne anlama geliyor ya da bize ne anlatmak istiyor bunu öğrenmektir.

A


  • Abanın kadri yağmurda bilinir.
ANLAMI

Bir şeyin değeri ona ihtiyaç duyulduğunda daha iyi bilinir.

  • Aba vakti, yaba; yaba vakti aba 
ANLAMI
 
Önemli ihtiyaçlar zamanında ve ucuzken alınmalıdır.

  • Abdalın dostluğu, köy görünceye kadardır.
ANLAMI

  Çıkarına düşkün olan insan amacına ulaştığı zaman karşıdaki insanı umursamamaya başlar.
  • Acele ile menzil alınmaz.
ANLAMI

 Ulaşılmak istenen amaca acele etmeden planlı ve programlı bir şekilde başlanmalıdır. 

  • Acele işe şeytan karışır.
ANLAMI

 Bir iş aceleyle yapılırsa hata yapma olasılığı artar ve  olumsuz sonuçlar ortaya çıkar.

  • Acele yürüyen yolda kalır.
ANLAMI

 Bir işte hızlı hareket edilirse kişi,  amacına ulaşamadan çabuk yorulur. herhangi bir işe başlamadan önce planlı ilerleme esas alınmalıdır.

  • Acemi katır kapı önünde yük indirir 
ANLAMI

 Bir işi anlayanına değil de acemisine yaptıran kişi o işten zarar eder.

  • Acıkmış kudurmuştan beterdir.
ANLAMI

Çok acıkmış kimse, temel gereksinimleri karşılanmadığı için kudurmuş bir hayvandan daha tehlikeli olabilir. Gereksinimleri karşılanmayan kişi, bu gereksinimlerini karşılayabilmek için doğru olamayan davranışlara bulunabilir.

  • Acı patlıcanı kırağı çalmaz.
ANLAMI

Kırağı sebze ve meyveleri dondurup bozar. Acı patlıcan zaten işe yaramaz. Güçlüklere alışmış kişi ufak tefek sıkıntılardan etkilenmez.

  • Aç ayı oynamaz.
ANLAMI

Aç insan iş yapamaz yapsa da verimli olmaz.

  • Açık yaraya tuz ekilmez.
ANLAMI

 Acısı olan bir insanın yanında, ona acısını hatırlatacak şeylerden bahsetmek yanlıştır.

  • Açın karnında ekmek durmaz.
ANLAMI

Yoksul kazandığını harcamak zorunda olduğu için birikim yapamaz.

  • Aç karın katık istemez.
Acıkmış olan kimse özel bir yemek istemez ne varsa onu yer.

  • Açma sırrını dostuna, o da söyler dostuna.
ANLAMI

Sırrımızı verdiğimiz kişi bunu başka bir arkadaşına anlatma gereksinimi duyabilir. Bundan dolayı sırrımızı kimseye dostumuza bile anlatmamamız gerekir.

  • Aç tavuk kendini buğday ambarında sanır.
ANLAMI

Yoksul insan bir gün istediği her şeye kavuşacağının hayalini kurarak kendini avutur.

  • Aç, tokun yüzüne bakmakla doymaz.
ANLAMI

Bir şeyi elde etmek için o işi yapanlara bakıp özenmek yetmez, çalışmak gerekir.

  • Ada bana, adayım sana.
ANLAMI

Saygı gösteren saygı görür, iyilik yapan da iyilik bulur. İnsan nasıl davranırsa öyle karşılık bulur. 

  • Adadığı çok verdiği yok
ANLAMI
     
Bazı insanlar, " yaparım, ederim" derler ancak dediklerini yapmazlar.

  • Adam adama gerek olmasa her biri bir dağ başında olurdu.
ANLAMI

İnsanlar toplu halde yaşarlar çünkü bir insan her türlü ihtiyacını kendisi karşılayamaz. İnsan insana ihtiyaç duymasa belki herkes tek başına yaşardı.

  • Adam ahbabından bellidir.
ANLAMI

Bir kimsenin nasıl biri olduğunu onun yakın arkadaşına bakarak anlarız.

  • Adamın adı çıkacağına canı çıksın.
ANLAMI

İnsanlar çevrelerine verdikleri izlenimle belli bir adlandırılmaya sokulur. bu durum kalıplaşarak insanın üzerine yapışır ve değiştirilmesi zorlaşır.

  • Ağaç yaşken eğilir.
ANLAMI

Her şey zamanında yapılmalıdır.     Büyük yaştaki insanı eğitmek daha zordur, çocukları eğitmekse daha kolay gerçekleşir.

  • Ağır git ki yol alasın.
ANLAMI

Acele eden değil, bilgi ile yol alıp hareket eden amacına ulaşır.

  • Ağır taş yerinden oynamaz.
ANLAMI

Ağırbaşlı olan insanlar başkalarının sözüyle hareket etmez.

  • Ağlamayan çocuğa meme vermezler.
ANLAMI

İnsan, bir şey istiyorsa bunun için çabalamalıdır. hakkını istemeyenlere  kolayca hakkını vermezler,


  • Ağrısız baş mezarda gerek.
ANLAMI

Her insanın mutlaka kendine göre bir derdi vardır. bu dertlerin bazıları ancak mezarda son bulur. Kısacası dünyada nefes aldığımız sürece bir şeyleri kendimize dert edeceğiz.

  • Allah dağına göre kar verir.
ANLAMI
 
Allah her kuluna, taşıyabileceği ya da üstesinden gelebileceği ağırlıkta yük verir.

  • Altının kıymetini sarraf bilir.
ANLAMI
 
Herhangi bir şeyin kıymetini, o konu hakkında derin bilgi sahibi olan kişi daha iyi bilir.

  • Arabanın ön tekerleği nereden geçerse art tekerleği de oradan geçer.
ANLAMI

Çocuk birçok şeyi, büyüklerini izleyerek onlara özenerek öğrenir. Büyüklerin, bu durumu dikkate alarak hareket etmesi gerekmektedir.

  • Arayan Mevla'sını da bulur, belasını da.

ANLAMI

İyilik isteyen ve bunun için uğraşan, iyilik bulur. Kötü işlerle uğraşan ise kötülük bulur.

  • Arkadaşını söyle, kim olduğunu söyleyeyim.
ANLAMI

Bir insan huyu suyu kendisine benzeyen insanlarla arkadaşlık edinir. Bir insanın nasıl bir insan olduğu onun yakın çevresindeki arkadaşlarına bakılarak anlaşılır.

  • Armut dibine düşer.
ANLAMI

Bir insan çok yakınındaki insanlardan etkilenir ve onlara benzemeye çalışır.

  • Aşk olmayınca meşk olmaz.
ANLAMI

Öğrenmek için istek olmayınca insan o işi öğrenemez.

  • At binenin, kılıç kuşananın.
ANLAMI

Ata binmeyi bilmeyen insanın atının olmasının ve kılıç kullanmayı bilmeyenin insanın kılıcının olması gereksizdir. 

  • At ölür meydan kalır, yiğit ölür şan kalır.
ANLAMI

Ölen bir atı sahibinden başka hatırlayan olmaz ama yiğit ölürse onun yaptığı iyilik ve güzellikler kalır.

  • Ateş düştüğü yeri yakar.
ANLAMI

Acı olan bir durum herkesi yakar ama acı yaşayan kişiyi çok fazla üzer.

  • Atılan ok geri dönmez.
ANLAMI

Bir işe başladıktan sonra geri dönüş zor olur. Ağzımızdan çıkan sözleri söylemeden önce çok düşünmemiz gerekir çünkü söylenen söz geri alınmaz.

  • Ava giden avlanır
ANLAMI

Kendi çıkarını düşünerek hareket insanları kullanmayı ve aldatmayı düşünen kimse, aynı durumu yaşar.

  • Ayağını yorganına göre uzat.
ANLAMI

Harcamalarımızı, kazancımıza göre yapmak ve lüzumsuz yere para harcamamak gerekir.

  • Az olsun öz olsun.
ANLAMI

Bir şeyin çok olması değil, faydalı olması daha önemlidir. 
  • Az tamah çok ziyan verir.
ANLAMI

 İnsan elindekiyle yetinmeyip daha fazla isteyerek açgözlülük yaparsa elindekinden de olur.

B


  • Baba koruk yer, oğlunun dişi kamaşır.

ANLAMI

Babanın davranışları ile kazandığı kötü şöhret, çocuklarını da etkiler. İnsanlar, genelde evlatların babalarına çekeceğini düşünür.

  • Baba malı tez tükenir, evlat gerek kazana.
ANLAMI

Evlat çalışıp hazırda olanın üstüne eklemeler yapılmazsa babadan kalanlar çabuk tükenir.

  • Babanın sanatı oğula mirastır.
ANLAMI

Çocuk babasının yaptığı işe ilgi duyar ve o işi öğrenmeye çalışır. Babanın evladına öğreteceği iş, onun geçinmesine destek olacağı için miras sayılır.

  • Baba oğluna bir bağ bağışlamış, oğul babaya bir salkım üzüm vermemiş.
ANLAMI

Baba ve anne çocuklarının yetişmesi için her türlü fedakarlığı yapabiliyorken evlatlar bu ölçüde fedakarlıklarda bulunamazlar.

  • Baca eğri de olsa duman doğru çıkar.
Dürüst bir kişi, en olumsuz koşullarda da bu niteliğini yitirmez.

  • Bağa bak üzüm olsun, yemeye yüzün olsun.
Bir işten verim almak için çok çalışmak ve emek vermek gerekir. İnsan emek verdiği işin nimetlerinden faydalanırken utanmaz.

  • Bağ demiş ki " Bak bana, bakayım sana."
ANLAMI

İşini iyi yapan kişi bunun neticesinde emeğinin karşılığı her neyse onu alır.

  • Bakarsan bağ, bakmazsan dağ olur.
ANLAMI

emek verilen şeyden faydalanabiliriz, emek vermeyip bakılmayan bir şeyden fayda göremeyiz.

  • Bakmakla usta olunsa kediler kasap olurdu.
ANLAMI

Bir iş yalnızca izlenerek öğrenilmez. Bir işte iyi olabilmek için pratik yapılmalıdır.

  • Bal olan yerde sinek de olur.
ANLAMI

Zengin olan bir kimsenin yanında ondan faydalanmak isteyen fırsatçı insanlar da olur.

  • Bal tutan parmağını yalar
Bir işin başınsa yer alan kimse o işten az da olsa faydalanır.

  • Balık ağa girdikten sora aklı başına gelir.
ANLAMI

Çoğu zaman iş işten geçtikten sonra aklımız başımıza gelir.

  • Balık baştan kokar.
ANLAMI

Yöneticinin kötü örnek olduğu yerde, yönetilenler de yoldan çıkar ve düzen bozulur.

  • Bana dokunmayan yılan bin yaşasın.
ANLAMI

zalimin zulmünü,     " Nasıl olsa bana zararı yok.    " diyerek görmezden gelemeyiz çünkü gün gelir o zalimlik bizi de bulabilir. Yapılan haksızlıkların bize zararı olmasa da ses çıkarıp hak arayışına girmeliyiz.
  • Baş nereye giderse ayak da oraya gider.
ANLAMI

Yöneticiler nasıl bir yol izlerse yurttaşlar da aynı yolu izler.

  • Besle kargayı, oysun gözünü.
ANLAMI

Bazı insanlar kendilerine yapılan iyiliğin kıymetini bilmezler. Hatta onlara yapılan iyiliğin karşılığıda kötülük dahi edebilirler.

  • Beş kuruşun varsa beş yere düğümle.
ANLAMI

Paramızı kuruşunu dahi ziyan etmeden harcamalıyız çünkü gün gelir bir kuruşa dahi ihtiyacımız olabilir.

  • Beş parmak bir olmaz.
ANLAMI

Kardeşlerin tamamen birbirine benzemesi mümkün değildir. Her bir kardeş birbirinden farklı özelliklere sahip olabilir.

  • Beterin beteri var.
ANLAMI

Her zaman başımıza gelen olumsuz durumları en kötüsü olarak düşünürüz. Kötü duruma düşen bir kimse haline şükretmeli ve daha kötü şeylerinde olabileceğini düşünür.

  • Beylik vermekle yiğitlik vurmakla.
ANLAMI
 
Bey dediğin, kimsesiz ve yardıma ihtiyacı olan kişilere destekte bulunur. Yiğit ise  haksızlık karşısında sessiz kalmaz. Haksızlığa engel olmak için her türlü tehlikeye kendini atar.

  • Bıçak yarası geçer, dil yarası geçmez.
ANLAMI

Bıçak yarası bir süre sonra iyileşir. Dil yarası dediğimiz  kötü sözler veya kalp kırıcı ifadeleri insanlar bir türlü unutamaz ve kalbinde hiç iyileşmeyen bir yara olarak kalır.

  • Bin nasihatten bir musibet iydir.
ANLAMI

Bazı insanlar öğüt vermekle yola gelmezler. nasihat edilen durum başına geldiğin de ise uslanır. yani bir şeylerden ders almak için onu deneyimlemek gerekir.

  • Bin ölçüp bir biçmeli
ANLAMI


Yapılacak bir işe başlamadan önce o işi iyice planlamak gerekir. En  ince hesaplamalar yapıldıktan sonra o işe başlanmalıdır.

  • Bir acı kahvenin kırk yıl hatırı vardır.
ANLAMI

İyilik küçük de olsa çok kıymetlidir. yapılan iyilik unutulmayıp karşılığı verilmelidir.

  • Bir adamın adı çıkacağına canı çıksın.
ANLAMI

Haklı ya da haksız yere bir insanın adı çıktığında bu durum kolay kolay unutulmaz ve hep kötü olarak bilinir. kötü bir olay yaşandığında şüphelenilen ilk kişi olur.


  •  Bir avuç altının olacağına bir avuç toprağın olsun.
ANLAMI:

Altının getirisi toprağa göre daha azdır. Altın her an harcanabilir toprak ise her zaman üretimi sağlayan sonsuz bir kaynaktır. Bundan dolayı toprak sahibi olmak altın sahibi olmaktan daha yeğdir.

  • Bir çöplükte iki horoz ötmez.
ANLAMI:

Yönetilmesi gerekilen bir ortamda, iki kişi söz sahibi olursa kargaşa ve çatışmalar ortaya çıkar.

  • Bir deli kuyuya taş atmış kırk akıllı çıkaramamış.
ANLAMI:

Bazı insanların yaptığı yanlışı, çok bilen kişiler bir araya gelse dahi kolay kolay düzeltemez.

  • Bir elin verdiğini öbür elin görmesin.
    ANLAMI:

Yardım yapılacaksa bunu gizli yapmak gereklidir. Açıktan yapılan yardım yardım olmaktan çıkar, aynı zamanda yardım yapılan kişiyi küçük düşürür.

  • Bir elin nesi var iki elin sesi var.
ANLAMI:

Bazı işler el birliği ile daha kolay ve kısa sürede yapılır.


  • Biri yer biri bakar kıyamet ondan kopar.
ANLAMI:

Bir toplumda gelir dağılımı adaletsizce yapılırsa orada huzursuzluk çıkar.

  • Bir korkak bir orduyu bozar.
ANLAMI:

Korkak bir askerin korkusu diğer askerlerin de korkmasına sebep olur. Herkesin morali bozulur, morali bozulan asker de gerektiği gibi mücadele edemez.

  • Bir koyundan iki post çıkmaz.
ANLAMI:

Bir insandan, yapabileceğinin üstünde iş istemek verimli olmaz, bu durum iş yapana ve iş verene zarar verir.

  • Borç iyi güne kalmaz.
ANLAMI:

Borcumuzu ödeme için iyi günü beklemek doğru değildir. Ödemediğimizde hem borcumuz artar hem de karşı tarafla problemler yaşanabilir.

  • Boş çuval ayakta dik durmaz.
ANLAMI:

Bilgisi ve görgüsü yetersiz kişi, görevlendirildiği işi yürütemez. Başarısız olduğu için o görevden alınır.

  • Boş ite menzil olmaz.
ANLAMI:

Boş gezen insanın ne zaman nereye gideceği belli olmaz.

  • Bugün bana ise yarın sana
ANLAMI:

Bugün bana yapılan haksızlıklarla, yarın sen de karşılaşabilirsin. Sıranın sana gelmesini bekleme şimdiden kötülüklere karşı çık ve bana omuz ver anlamında söylenen bir atasözüdür.

  • Bugünkü işini yarına bırakma.
ANLAMI:

Yapılması gereken zamanda yapılmayan iş, o gün yapılmadığında önemini yitirebilir.  Aynı  zamanda yapılması gereken başka işler de otaya çıkarsa karışıklık yaşanır.

  • Bülbülü altın kafese koymuşlar " Ah vatanım" demiş.
ANLAMI: 

Hiçbir insan, doğup büyüdüğü yeri kolay kolay unutamaz. Hatta çok güzel bir yerde yaşasa da  bazen memleketini özler.


C


  • Cahil adam meyve vermeyen ağaca benzer.
ANLAMI

Her türlü ağaç faydalıdır ama meyve veren ağaç daha faydalıdır. Cahil bir kimsenin de yapabileceği işler vardır ama bilgi sahibi olan insan gibi topluma yararlı olmaz. Cahil insan bu yüzden meyvesiz ağaca benzer.

  • Cahile laf anlatmak, deveye hendek atlatmaktan zordur.
ANLAMI

Bilgi sahibi olmayan birinin bilimsel olayları anlaması ve açıklayabilmesi kolay değildir. Aynı zamanda bazen iyi ve kötüyü ayırmakta da zorlanır bundan dolayı cahile laf anlatmak oldukça zordur.

  • Cahilin dostluğundan âlimin düşmanlığı yeğdir.
ANLAMI

Cahil bir kimse, çoğu zaman ve çoğu yerde nasıl davranması gerektiğini bilmez. Olmadık yer ve zamanda insanı utandıracak hal ve hareketlerde bulunur. Bundan dolayı cahil insanla dostluk kurmak zordur. Âlim olan insan ise kötü davranışlardan ve kötü insanlardan uzak kalır. Bundan dolayı âlim olan insan, düşmanına bile düşmanlık yapmaz.


  • Can boğazdan gelir.
ANLAMI

Yiyeceklerin, kalori değerleri ve yararları birbirinden farklıdır.  Vücudumuz her türlü vitamine ihtiyaç duyar bundan dolayı bir yiyeceği çok yemek ya da hiç yememek doğru değildir.  Sağlıklı beslenmeyen insan sağlığını yitirirken sağlıklı beslenen kişi sağlıklı yaşar.

  • Can canın yoldaşıdır.
ANLAMI

İnsan toplumsal bir varlıktır, tek başına yaşayamaz ve başka insanlar ihtiyaç duyar. İnsanlar dünyada birbirine yoldaş olurlar.

  • Can çıkmayınca huy çıkmaz.
ANLAMI

Huy, kolay kolay değişmeyen bir özelliktir. Ömür boyu sürer.

  • Cefayı çekmeyen sefanın kadrini bilmez.
ANLAMI

Yeteri kadar zorluk çekmeyen insan zorluklar yaşayan insana göre iyi yaşamanın kıymetini bilemez.

  • Cins cinse çeker.
ANLAMI

Halk arasında kızların halaya erkeklerin ise dayıya çektiklerine inanılır. Bu düşünce yanlış değildir çünkü soya çekim kuramına göre bebekler, anne ve babanın yanı sıra yakın akrabalarına da benzeyebilirler.

Ç

  • Çalıda gül bitmez, cahile söz yetmez.
ANLAMI

Bilgisiz ve anlamayan insana söz anlatmak çok zordur. İnsanı yorar.

  • Çalma elin kapısını çalarlar kapını.

ANLAMII

Kötülük yapma ki kötülük bulmayasın anlamında kullanılır.

  • Çanağa ne doğrarsan kaşığa da o gelir.
ANLAMI

İnsan herhangi bir şeye ne kadar emek ve sevgi verirse aynı oranda karşılığını alır.

  • Çanakta balın olsun, Yemen'den arı gelir.
Kaliteli mal satan esnafa veya işinin ehli olan ustaya çok uzaklardan bile müşteri gelir.

  • Çıkmadık candan ümit kesilmez.
ANLAMI

Ölmedikçe hastanın iyileşeceğine inanılır.

  • Çirkefe taş atma üstüne sıçrar.
ANLAMI

Kötü insanlarla muhatap olmak kişiyi zor durumlara sokar.

  • Çivi çiviyi söker.
Güçlü bir şey, kendisi güçlü olan başka bir şeyle veya durumla etkisiz hale gelebilir.

  • Çam sakızı çoban armağanı
ANLAMI

Verilen bir hediyenin, sunulan kişi için uygun olmadığı düşünüldüğünde ve hediyeyi veren kişinin de buna gücü yetebildiği için hediye verilirken genellikle bu atasözü söylenir.

  • Çobansız koyunu kurt kapar.
ANLAMI

Korumasız olan kişi zayıf göründüğü için daha kolay ezilir. İyi yönetilmeyen toplumlar, başka bir toplumun egemenliği altına girmek zorunda kalırlar.

  • Çocuğa iş buyuran, ardınca kendi gider.
ANLAMI

Yapılması zor olan işleri çocuğa vermek boşuna zaman kaybıdır. Zor olan işleri çocuklar yapamayacağı için yetişkin birinin müdahale etmesi gerekir.


  • Çocuktan al haberi
ANLAMI

Çocuklar yetişkinler gibi iyi  ve kötüyü ayırt edemediği için evde yaşanan olayları olmayacak yerlerde anlatabilirler.

  • Çoğu zarar azı karar.
ANLAMI

Çok yararlı olan bir besin dahi fazla tüketildiğinde insanın midesine zarar verebilir. Her şeyi kararında tüketmek sağlığımızı korur. Yaptığımız her işte ölçülü olmamız gerekir.

  • Çok bilen çok yanılır.
ANLAMI

Bir kimsenin her şeyi bilmesi mümkün değildir. Her şeyi bildiğini iddia eden kişi her duruma yorum yaptığında çoğunlukla yanılmış olur.

  • Çok gezen çok bilir.
ANLAMI
Çok gezen insan, çok yer gördüğü için bilgi sahibi olur.

  • Çok havlayan köpek ısırmaz.
ANLAMI

Kızgınlık halinde bağıran çağıran insan, öfkesini attığı için fiziksel olarak zarar vermez.

  • Çok koşan çabuk yorulur.
ANLAMI

Aceleyle iş yapan kişi çabucak yorulur. Dinlenmesi de uzun sürer ve işi zamanında bitiremez. acele etmeyip planlı hareket eden kimse hem yorulmamış olur hem de işini zamanında bitirmiş olur.

  • Çok mal haramsız, çok laf yalansız olmaz.
ANLAMI

Para kazanmak kolay değildir, aşırı mal varlığı olan kişinin bu parayı yasal ya da ahlakî yoldan elde etmediği düşünülür. Çok fazla konuşan kişinin de sözlerinin bazılarının yalan olduğu varsayılır.

  • Çok naz âşık usandırır.
ANLAMI

İnsanlar zorlandıkları ya da olmayacağını düşündükleri işlerden yorulup pes ederler.

  • Çok söyleme arsız, aç bırakma hırsız edersin
ANLAMI

Çok sık uyarılmak kimsenin hoşuna gitmez ve bu kişiler isyan edebilir. Bakmakla yükümlü olduğumuz kişileri de ne olursa olsun aç bırakmak doğru olmaz. Aç bıraktığımız kişiler karnını doyurmak için değişik yollar arayıp hırsızlık yapabilir.

  • Çok yaşayan bilmez, çok gezen bilir.
ANLAMI

Çok gezen kişi gezdiği yerlerde çok şey görüp çok şey öğrenmiş olur.  Bundan dolayı çok gezen kişi çok yaşayandan daha fazla şey öğrenmiş olur.

  • Çul içinde aslan yatar.
ANLAMI

Bir insanın değeri giydiği kıyafetlerden değil, bilgisi ve görgüsüyle belli olur.

  • Çürük tahta çivi tutmaz.
ANLAMI

Çok eskimiş ve kullanma süresini  doldurmuş olan şeyleri onarmaya çalışmak boş bir çabadır. Eski olan şeyleri yenisi ile doldurmak daha doğrudur.

D

  • Dağ başına kış gelir, insan başına iş gelir.

ANLAMI

Dağ, ovalardan daha yüksek olduğu için kar önce dağlara düşer ve bu oldukça doğal bir durumdur.
İnsanın başına da iş gelmesi oldukça doğal bir durumdur.

  • Dağ dağa kavuşmaz, insan insana kavuşur.
ANLAMI

Beklenmedik bir anda, tanıdık biriyle karşılaşmak mümkündür. Bir daha birbirimizi göremeyiz diye düşünmek anlamsızdır, insan, sürekli hareket halinde olan bir varlık olduğu için birbirlerini tekrardan  görebilmeleri yüksek bir ihtimaldir.

  • Dağ dağ üstünde olur, ev ev üstünde olmaz.
ANLAMI

İki ayrı ailenin aynı yerde yaşaması mümkün değildir.

  • Damdan düşenin halini damdan düşen bilir.
ANLAMI

Kötü bir dönem geçirmiş insanın halini ancak onun yaşadıklarının aynısını yaşayan biri anlayabilir.

  • Damlaya damlaya göl olur.
ANLAMI

Yapılan birikim ne kadar az olursa olsun zamanla işe yarayabilecek bir miktara ulaşır. 

  • Davul dengi dengine çalar.
ANLAMI

Arkadaşlık edecek veya evlenecek olan kişilerin; huyunun, yaşının, zevklerinin denk olması daha uygun olur anlamında kullanılır.

  • Davulun sesi uzaktan hoş gelir.
ANLAMI

Uzaktan güzel veya kolay görünen şeylerin çoğu aslında göründüğü gibi kolay ve güzel değildir. Bundan dolayı yakından görmediğimiz  ya da aslını bilmediğimiz olaylar hakkında önyargılı olmamalıyız.

  • Deli deliyi görünce çomağını saklar.
ANLAMI

Zorbalık yaparak işi serseliğe vuran kişiler, kendilerinden daha güçlü biriyle karşılaştıklarında kuzu kesilirler.

  • Deliye her gün bayram.
ANLAMI

 Halkın deli olarak adlandırdığı kişiler genellikle dünyevî işlerle ilgilenmeyen ve kendi halinde dolaşan kişilerdir bundan dolayı dertsiz ve tasasızdırlar.

  • Demir ıslanmaz, deli uslanmaz.
ANLAMI

Demir madeni gerçekte de ıslanmaz. Kötü bir huyu olan kişi de başına ne gelirse gelsin ders almaz.

  • Demir nemden, insan gamdan çürür.
ANLAMI

Demir madeni, uzun süreler suya maruz kalırsa çürür. Dert, üzüntü ise insanı ilk başta duygusal olarak yıpratır ve belli bir süre sonra somut olarak vücutta da etkiler bırakabilir.

  • Demir tavında dövülür.
ANLAMI

Ele geçen bir fırsatı, o anda değerlendirmek gerekir.

  • Denizdeki balığın pazarlığı olmaz.
ANLAMI

Ortada olmayan bir şeyin pazarlığını yapmak doğru değildir.

  • Denize düşen yılana sarılır.
ANLAMI

Zor duruma düşen kişi, içinde bulunduğu durumdan kurtulabilmek için düşmanından dahi medet umabilir.

  • Derdini söylemeyen derman bulamaz.
ANLAMI

Ölümden başka her derdin dermanı vardır. Dertlerimize derman bulabilmek için problemlerimizi anlatmalı ve içimize atmamalıyız.

  • Dertsiz baş olmaz.
ANLAMI

Her insanın kendine göre bir sıkıntısı vardır.

  • Dervişin fikri ne ise zikri de odur.
ANLAMI

İnsan bazen farkında olmadan düşündüğü veya yapmak istediği şeyleri söyler.

  • Destursuz bağa girilmez.
ANLAMI

 Bir kimsenin mülkünde olan bir yere, onun onayı olmadan girilmez.

  • Deve boynuz ararken kulaktan olmuş.
ANLAMI

Elimizde olan şeylerin kıymetini bilmeyip daha fazlasına göz dikerek risk alırsak elimde olan şeyleri de kaybedebiliriz.

  • Deveyi yardan uçuran bir tutam ottur.

ANLAMI

Ufacık bir çıkar için tehlikeleri göz ardı etmek kişiyi, daha fazla zarara sokabilir.

  • Devlet adama ayağıyla gelmez.
ANLAMI

Büyük mal varlıkları atadan kalmadığı sürece kendiliğinden gelmez. Varlıklı biri olabilmek için programlı bir şekilde çok çalışmak gerekir.


E



  • Ecele çare bulunmaz.
ANLAMI

   Ecel olarak da adlandırdığımız ölüm, insanın sonudur ve çaresi olmayan tek derttir. 
  • Eğreti ata inen tez iner.
ANLAMI
Ödünç alınan şeylerin, kullanımı ya iyi olmaz ya da yarı da kalır.

  • Eğri oturalım doğru konuşalım.
ANLAMI

Bir insan toplumu rahatsız etmeden rahatça hareket edebilir ancak her zaman yalandan kaçınıp dürüst olmak gerekir.

  • Ekmeden biçilmez.
ANLAMI

Eğer bir şey istiyorsak zamanında istediğimiz şeyi kazanabilmek için emek verip zaman harcamamız gerekir.

  • Ekmeğin büyüğü, hamurun çoğunda  olur.
ANLAMI

Büyük ekmek yapmak için nasıl ki çok ekmeğe ihtiyaç duyulursa çok verim almak için de çok çabalamak gerekir.

  • Ekmek çiğnemeyince yutulmaz.
ANLAMI

Yapılmak istenen iş için hazırlık yapılmadan sonuca ulaşmak zor olur.

  • Ek tohumun hasını, çekme yiyecek yasını
ANLAMI

İyi tohumdan iyi ve verimli ürün elde edilir. İnsan başarmak istediği her neyse onun için de iyi çalışmalı ve uygun malzemeler kullanmalı.

  • El ağzına bakan, karısını tez boşar.
ANLAMI

Her işi bilerek ve isteyerek yapmak gerekir. Başkalarının yönlendirmesiyle yapılan işler çok verimli olmaz.

  • Elçiye zeval olmaz.
ANLAMI

Getirdiği veya götürdüğü haberlerde geçen iyi veya kötü mesajlardan elçi sorumlu tutulup cezalandırılmaz.
  • Elde bulunan beyde bulunmaz.
ANLAMI

Bu atasözünde bey zengin anlamındayken el ise fakir anlamında kullanılır. Sahip olunan bazı şeylerin ( mutluluk, haset, yetenek vb.) zenginlik ya da fakirlikle ilgisi yoktur.

  • Elden gelen öğün olmaz, o da vaktinde olmaz.
ANLAMI

Ele güne güvenilerek yapılan iş ya vaktinde bitmez ya da yarım kalır. Başkalarının, yardımı tam istediğimiz gibi olamaz aynı zamanda zamanında da olmaz.

  • El elden üstündür.
ANLAMI

Dünyada çok insan vardır bundan dolayı bilgiliden daha bilgili veya yetenekliden daha yetenekli vardır.

  • El el ile, değirmen yel ile
ANLAMI

yel değirmeni yeterince rüzgar esmezse dönmez bunun gibi bazı işlerde de insan el ele vermedikçe zor bir işin üstesinden gelemez.

  • El elin eşeğini türkü çağırarak arar.
ANLAMI

El elin eşeğini ararken telaş etmeden öylesine arar. Kısacası başkaları, bizim kendi işlerimizi özenerek yapmaz.

  •  El ile gelen düğün bayram.
Herkesin aynı sıkıntıyı çekmesi durumunda, bu sıkıntıya katlanmak kolaylaşır.

  • Elin ağzı torba değil ki büzesin
Yabancı insanlar işine geldiği gibi konuşur. Doğrusunu bilmeden dedikodu yaparlar ve biz bunlara mani olamayız.

  • El öpmekle ağız aşınmaz.
ANLAMI

Yetkili kişiye derdimizi anlatmak ve işimizi halletmesi için ricada bulunmak bizi küçültmez.


  • El yarası onulur, dil yarası onulmaz.
ANLAMI

Vücuda atılan bıçak yarası geçer ancak birinden bize söylenen üzücü ve kalp kıran sözleri insanoğlu istese de unutamaz.

  • Erkek sel, kadın göl.
ANLAMI

Erkek çalışıp kazanmalı ve eve para getirmelidir. Kadınsa parayı gereksiz şeylere harcamadan birikim yapmalıdır.

  • Erken kalkan yol alır, er evlenen döl alır.
ANLAMI

Erken evlenen kişi, yaşıtlarına göre daha erken bir zamanda çocuk sahibi olur. Yola geç çıkan ise erken çıkana göre gideceği yere geç ulaşır.

  • Eskiye rağbet olsaydı bit pazarına nur inerdi.
ANLAMI

İnsan, yeni yerine eski eşya alsaydı eski eşya satanlar çok zengin olurdu.

  • Eşeğe altın semer vursalar eşek yene eşektir.
ANLAMI

Sahip olduğumuz şeyler, ne kadar uğraşırsak uğraşalım  bizim özümüzü değiştiremez. 

  • Eşeğe cilve yap demişler, çifte atmış.
ANLAMI

Kaba ve cahil olan kişi, bazen istemeden de olsa kaba konuşarak insanların kalbini kırabilir.

  • Eşeği sağlam kazığa bağla sonra Allah'a ısmarla
ANLAMI

Bir şeyin korunmasında gerekli önlemleri almayıp Allah'tan beklemek doğru değildir. Biz önce elimizden gelen yapmalıyız daha sonra Allah'a tevekkül etmeliyiz.

  • Eşeğin kuyruğunu meydanda kesme; kimi uzun der, kimi kısa.
ANLAMI

Yapacak olduğumuz işleri tolum içerisinde yapmamalıyız çünkü insanlar eleştirel bir özelliğe sahiptir. Yaptığımız işi beğenmeyip sürekli laf edebilirler bu da bizim aklımızı karıştırıp  bizi üzebilir.

  • Eşeği yoldan çıkaran sıpanın oynaması.
ANLAMI

İnsan çocuklarını sevindirmek uğruna yanlış işler yapabilir.

  • Eşek eşeği ödünç kaşır.
ANLAMI

Çıkarcı kişi, yardım edebileceği kimselere yardım eder.

  • Eşek hoşaftan ne anlar.
ANLAMI

Öyle durumlar vardır ki bunu ancak akıllı olan kişiler anlayabilir. Cahil kimseler anlayamaz.

  • Eşek kocamakla tavlabaşı olmaz.
ANLAMI
Kaba ve görgüsüz kişi, yaşlanmakla itibar kazanmaz.

  • Et tırnaktan ayrılamaz.
ANLAMI

Aile arasında anlaşmazlıklar çıkabilir ama bu durum uzun sürmez.

  • Etme bulma dünyası
ANLAMI

Kötülük edenin kötülük, iyilik edenin ise iyilik bulacağı düşünülür.

  • Ev alma komşu al.
ANLAMI

İyi komşu insana huzur verirken kötü komşu dert ve bela verebilir. İyi komşu can yoldaşıdır. iyi ve kötü günümüzde yanımızda olur. İyi komşu yardım isteyeceğimiz ilk kapıdır. Geniş bir dairemizin olması huzur içinde yaşamamıza yetmez komşuların da iyisine denk gelmeliyiz.

  • Evdeki hesap çarşıya uymaz. 

ANLAMI

Yapmayı planladığımız bazı şeyler istediğimiz gibi gitmeyebilir.

  • Ev sahibinin bir evi, kiracının bin evi var.
ANLAMI

Kiracı beğenip seçtiği evde oturabilir. Ev sahibinin ise böyle bir şansı yoktur.



  • Evladın var mı derdin var.
ANLAMI

Aile, eğer çocuklarını iyi bir şekilde yetiştirirse o kadar rahat eder.  Çocuklarını iyi yetiştirmeyen ailelerin başı ise dertten kurtulmaz.

  • Evladı olmayanda merhamet olmaz.
ANLAMI

Çocuğu olan insan, daha düşünceli ve daha merhametli olur. Çocukların yaramazlıklarına ve problemlerine anlayışla yaklaşmak çok büyük bir sabır işidir. Bunlardan kaynaklı olarak çocuk sahibi olmayan biri merhamet ve acıma duygusundan yoksun olabilir.


  • Evli evinde, köylü köyünde gerek.
ANLAMI

Herkes ait olduğu yerde olmalıdır çünkü bu durum mutluluğu sağlar.


F


  • Fakirin karnı doyunca sırtı üşür.
ANLAMI

Yoksul olan birinin ilk önceliği, temel ihtiyaçlardan da biri olan beslenmedir. Yoksul olan kişi bu ihtiyacı karşılandıktan sonra aklına diğer ihtiyaçları gelir.

  • Fakirlik ayıp değil tembellik ayıp.
ANLAMI

İnsan yoksul olabilir lakin bu durumdan çalışıp çabalayarak kurtulabilir. Tembellikse karakterden gelen bir durum olduğu için daha çok ayıpsanacak bir durumdur.

  • Fare çıktığı deliği bilir.
ANLAMI 

Yasa dışı bir iş yapan kimse  yakalanacağını anlayınca nereye sığınacağını bilir.

  • fazla mal göz çıkarmaz.
ANLAMI

Fazla malı har vurup harman savururcasına harcamamak gerekir.

  • Felek kimine kavun yedirir kimine kelek.
ANLAMI

Dünyada hak ettiği halde güzel  yaşayamayan insan olduğu gibi hak etmediği halde iyi yaşayan insanlar da vardır.

  • Fırsat her vakit ele geçmez.
ANLAMI

Fırsat, ender yakalanır bir durumdur. Yakalar yakalamaz değerlendirmek gerekir.  

  • Fırsat sakal altından geçer.
Kimse eline nasıl bir fırsat geçeceğini bilemez. Ama herkesin önüne bir fırsat gelir kişinin o fırsatı değerlendirmesi gerekir.

  • Fukaranın tavuğu tek tek yumurtlar.
ANLAMI

Varlıklı ve yoksul kişiler aynı malı üretip satsalar da zengin kişi daha çok kazanç sağlar. Bunun nedeni varlıklı olan kişinin daha geniş bir çevresi olduğu için ürettiği ürüne talep çok olur ve daha fazla satış yaptığından daha çok kazanç sağlamış olur.

G

  • Gafile kelam, nafile kelam
ANLAMI

Gafil kişi hem dalgın hem de bilgisizdir. Çevresinde ne olup bittiğini çözemez bundan dolayı böyle kimselere söz söylemek boşunadır.

  • Gavurun ekmeğini yiyen gavurun kılıcını çalar.
ANLAMI

İnsan ekmek yediği yeri korur, patronu kendi dininden olmasa dahi her konuda onu savunur ve onun yanında yer alır.

  • Geç olsun da güç olmasın
ANLAMI

Bazı işlerin yapılıp kurtarılması çok zordur. Bu söz böyle işlere başlayanlara söylenen bir iyi dilek sözüdür.

  • Gel demesi kolay ama git demesi zordur.
ANLAMI

İyice düşünüp taşınmadan kimseyi bir yere çağırmamalıyız. Çağrılan kişiyi ağırlamak zor olur. Ayrıca bize sıkıntı yaratırsa da git demesi zor olur.

  • Gelene git denilmez.
ANLAMI

Çağrılmadığı halde bizi ziyarete gelen kişiye git denilmez ve elimizden geldiğince güzel ağırlanır.


  • Gelen geçer, konan göçer.

ANLAMI

Dünyadaki her şey geçici ve değişkendir. Dünyadaki var olan her şey mutlaka bir gün yok olur.


  • Gelen gideni aratır.
ANLAMI

Bir işin veya görevin başına yeni gelmiş olan kişi, önceki kişiye göre başarısız ya da acımasız olduğunda bu söz kullanılır.


  • Gelin girmedik ev olur, ölüm girmedik ev olmaz.
ANLAMI

Bir delikanlı evlenmedikçe o eve gelin girmez. Ama ölüm günü geldiğinde her eve girer.

  • Gelini ata bindirmişler "ya nasip" demiş.
ANLAMI

Bitmeyen bir işe bitti gözüyle bakmak doğru değildir çünkü bazı terslikler yaşayabiliriz ve bu durum işimizi bitirmeye engel olabilir.

  • Gem almayan atın ölümü yakındır.

ANLAMI

Söz dinlemeyen ve yapmaması gereken şeyleri yapan kişi mutlaka zarar görür.

  • Gemisini batıran sandalını aramaz.
ANLAMI

Büyük zararlara uğrayan kişi, küçük zararları önemsemez.

  • Gençliğin kıymeti, ihtiyarlıkta bilinir.
 
ANLAMI

Gençliğin değeri, yaşlanıp bazı eylemleri yapamayacak duruma gelindiğinde daha iyi anlaşılır ve o günlere özlem duyulur.

  • Gezen ayağa taş değer.
ANLAMI

Başı boş, amaçsız olarak gezen kişi bazı sıkıntılarla karşılaşabilir.

  • Giden gelse dedem gelirdi.
 
ANLAMI

Öbür dünyaya giden insanları dünyaya geri dönmesi mümkün değildir. Aynı bu durum gibi kaçan bir fırsatın da geri gelmesi mümkün değildir.

  • Göğe direk, denize kapak olmaz.
ANLAMI

Olmayacak işlerle uğraşmamak gerekir.

  • Gönlün yazı var kışı var.
ANLAMI

İnsanoğlunun haletiruhiyesi değişiklik gösterebilir. İnsan bir şeye istekli olduğu haline gönlün yazı isteksiz olduğu haline ise gönlün kışı var denilir.

  • Gönül bir sırça saraydır, kırılırsa yapılmaz.
ANLAMI

Gönül cam gibidir istemediği bir muameleye uğradığında kırılır ve eski halini almaz.

  • Gönül ferman dinlemez.
ANLAMI

Gerçekten seven kişi kimseyi dinlemez ve kim ne derse desin sevdiğinden asla vazgeçmez. 

  • Gönül kimi severse güzel odur.
ANLAMI

Bizim güzel bulduğumuzu başkası güzel bulmayabilir ve herkes kimi severse en güzel kişi onun için o olur.

  • Gönül kocamaz.
ANLAMI

İnsan yaşı ilerledikçe fiziksel olarak yaşlanır ama gönlü genç kalır.

  • Gönülsüz yenen aş ya karın ağrıtır ya baş.
ANLAMI

Gönülsüz olarak yapılan iş, genellikle iyi sonuçlanmaz.

  • Görgülü kuşlar, gördüğünü işler, görmedik kuşlar ne görsün ki ne işler?
ANLAMI

Çocuk genellikle gördüğü şeyleri uygular, yetişkin birey çocuklarına yaptıklarıyla örnek olmalıdır çünkü ailesinde ne görüyorsa mutlaka onu yapacaktır.

  • Görünen köy kılavuz istemez.
ANLAMI

Açık seçik ortada olan ve bilinen bir durum için açıklama yapmaya veya yol göstermeye  gerek yoktur.


  • Göz görmeyince gönül katlanır.
ANLAMI

    Bize uzakta olan birinin acısına şahit olmadığımız zaman, çok fazla üzülmeyiz. Sevdiğimiz kişileri uzun zaman görmediğimizde gönül bu duruma alışıp sabreder.

  • Gözden ırak olan gönülden de ırak olur.
ANLAMI

bk. Göz görmeyince gönül  katlanır.

  • Göze yasak olmaz.
ANLAMI

Meydanda olan bir olayı herkes izler.  Bu durum engellenemez  ve yasaklanamaz.

  • Gözlüye gizli yoktur.
ANLAMI

Görmek isteyene hiçbir şey gizli değildir.

  • Gülme komşuna gelir başına.
ANLAMI

Başkalarının zararına sevinen kişi, genellikle aynı şeyle karşılaşır. Kimsenin zararına sevinmemek gerekir hatta o kişiye destek olunmalıdır.

  • Gülü seven dikenine katlanır.
ANLAMI

Gülün dikeni olduğu gibi her insanın da ufak tefek kusurları vardır. Bundan dolayı sevilen kişinin kusurları görmezden gelinip olduğu gibi kabul edilmelidir.

  • Gün doğmadan neler doğar.
ANLAMI

Her şeyin bir çaresi vardır. Ümitsizliğe kapılmamalıyız.

  • Gün varken davarını eve götür.
ANLAMI

her iş zamanında yapılmalıdır yoksa insan o işi yaparken daha çok zorlanır.

  • Güneş balçıkla sıvanmaz.
ANLAMI

Gerçekleri gizlemek çok zordur. gizlenen gerçekler elbet bir gün açığa çıkar.

  • Güvenme dostuna, saman doldurur  postuna.
ANLAMI

Dost, güvenilir insandır, onunla ölüme bile gidilir. Ancak hassas konularda ölçüsüz davranılırsa arada dostluk kalmaz.

  • Güvenme varlığa düşersin darlığa.
ANLAMI

Hiçbir şey aynı durumda kalmaz ve değişebilir. Bundan dolayı eldeki varlığa güvenip savurganlık yapmamak gerekir. 

  • Güzün gelişi yazdan bellidir.
ANLAMI

Bir işin nasıl sonuçlanacağı onun öncesinde gerçekleşen olaylardan belli olur.


H


  • Hacı hacıyı Mekke' de bulur.
ANLAMI


Aynı kafa yapısına sahip kişiler birbirlerini belirli yerlerde bulurlar.

  • Hacı Mekke' de derviş tekkede.
ANLAMI

Kişiler bulunmaktan hoşlandıkları yerlere giderler.

  • Hacı hacı olmaz gitmekle Mekke'ye, dede dede olmaz gitmekle tekkeye.
ANLAMI

İnanılarak yapılmayan sırf gösteriş olsun diye yapılan işlerden olumlu sonuç almak pek de mümkün değildir.

  • Haddini bilmeyene bildirirler.
ANLAMI

Kural tanımayan ve olur olmaz yerlerde her şeye karışan kişiler bu tutumundan dolayı mutlaka zarar görür. Ancak o zaman haddini bilmeyi öğretir.

  • Hak deyince akan sular durur.
ANLAMI

Haklıyı haksızdan ayırırken yansız davranılırsa haksız olan kişi bunu içine sindirir ve kolayca kabullenir. Haklı olan kişinin hakkının teslim edildiği toplumlar huzur içinde yaşarlar.

  • Hak gelince batıl gider.

ANLAMI

Adalet egemen olunca haksızlık, güzellik egemen olduğunda kötülük ve çirkinlik barınamaz.

  • Haklı söz, haksızı Bağdat'tan çevirir. 
ANLAMI

Haklı ve doğru olan söz kötü olan kişiyi dahi doğru yola getirir.

  • Hamala semeri yük olmaz.
ANLAMI

Sorumlu olduğumuz kişilerin sorunlarıyla ilgilenmekten yüksünmemeliyiz. İşimizi yapabilmek için bize gerekli olan araçları taşımaktan kaçınmamalıyız.

  • Hamama giren terler.
ANLAMI

Bir işe giren kişi, o işle ilgili olarak yaşayabileceği bütün güçlükleri göze almalıdır.

  • Hamı tatlı, yetkini acı.
ANLAMI

Çocuk küçükken pek sorun yaratmaz. Hatta bulunduğu evin neşe kaynağı olur. Ama büyüdükçe sorunlar çoğalır ve aileye yük olmaya başlar.

  • Hamam döven öküzün ağzı bağlanmaz.
ANLAMI

Çalışanların ürettiklerinden faydalanmaları doğal haklarıdır.

  • Harman dövmek keçinin işi değil.
ANLAMI

Bir işi rastgele birine yaptırmayıp o işten anlayan birine yaptırmak gerekir.

  • Harman sonu dervişlerindir.
ANLAMI

Derviş açgözlü değildir paylaşmanın sonunda ne kalırsa ona razı gelir.

  • Hasta olmayan sağlığın kadrini bilmez.
ANLAMI

İnsan, bir şeyi yitirdiğinde onun kıymetini daha iyi anlar.

  • Hataya döşek sorulmaz.
ANLAMI

Neye ihtiyacı olduğu belli olan kişilere " Buna ihtiyacın var mı?" diye sorulmaz.

  • Hatasız kul olmaz.
ANLAMI

İnsan, hata yaparak öğrenir bundan dolayı hatasız ve kusursuz olan bir insan yoktur. Bir hata yaptı diye o insandan vazgeçmek olmaz. Ona hatasını düzeltmesi için fırsatlar verilmelidir.


  • Hatır için çiğ tavuk yenir. 
ANLAMI

İnsan istemediği ve sevmediği bir şeyi sevdiği ve değer verdiği kişinin hatırı için yapması durumunda bu atasözü kullanılır.

  • Haydan gelen huya gider.
ANLAMI

Emeksiz kazanan para, çabuk tükenir hatta çoğu zaman da gereksiz şeylere harcanır. 

  • Hayvan koklaşa koklaşa, insan söyleşe söyleşe.
ANLAMI

İnsan içinden çıkılamayacak gibi görünen sorunların üstesinden dahi konuşarak gelebilir.

  • Hazıra dağlar dayanmaz.
ANLAMI

Hazırda olan birikmiş para ne kadar fazla olursa olsun elbet bir gün tükenir. Bundan dolayı paranın tükenmeyeceğini düşünerek yan gelip yatmamak gerekir ve çalışmak gerekir.

  • Hekimden sorma çekenden sor.
ANLAMI

Bir hastalığın ağrısını ve sıkıntısını o hastalığı yaşayan kişi daha iyi bilir.

  • Helâl kazanç ile yağlı pilav yenmez.
ANLAMI

Emek verilerek kazanılan parayla krallar gibi yaşamak olanaksızdır. Bu şekilde yaşayanların, parayı doğru yollardan elde etmedikleri düşünülür.

  • Her ağaç kökünden kurur.
ANLAMI

Her toplumun kendine özgü kuralları ve gelenekleri vardır. Eğer toplum kendi geleneklerine bağlı kalmak yerine başka toplumlara özenirse yok olma riski vardır.

  • Her ağaçtan kaşık olmaz.
ANLAMI

Herkes her işi yapabilecek bilgiye sahip olmayabilir. Herkesin kendine özgü becerileri ve yapabildiği iyi bir iş vardır. 2. İstenilen ürünü elde edebilmek için ona uygun malzeme tercih etmeliyiz.

  • Her çok azdan olur.
ANLAMI
 Eğer bir şeye sahip olmak istiyorsak küçük de olsa çalışmalar yapmalı ve hiç durmamalıyız.
BK. Damlaya damlaya göl olur.

  • Her horoz kendi çöplüğünde öter.
ANLAMI

İnsanın, her yerde özellikle tanımadığı yerlerde sözü geçmez. İnsanın sözü geçerse tanıdığı ve yaşadığı yerde geçer.

  • Her inişin bir yokuşu vardır.
ANLAMI

İnsanoğlunun hayatında iyi günler de kötü genler de olacaktır mühim olan yaşanılan olaylardan ders alıp önlemler almaktır.

  • Her kaşığın kısmeti bir olmaz.
ANLAMI

Aynı işi yapan kişiler farklı sebeplerden dolayı aynı miktarda kazanç sağlayamayabilirler.

  • Her ağacın meyvesi olmaz.
ANLAMI

Meyvesiz ağaçlar gibi yaşadığı topluma faydası olmayan insanlar da vardır.

  • Her işte bir hayır vardır.
ANLAMI

İşler bazen istendiği gibi ilerlemeyebilir. Olumsuz bir sonuçla karşılaştığımızda üzülmek ve ah etmek yerine ders alıp bunda da bir hayır varmış diye düşünmek gerekir.

  • Her koyun kendi bacağından asılır.
ANLAMI

Kişi kendi yaptığı hatalardan kendi sorumludur. Yanlış yapan bir kişi bunun yaptırımını eninde sonunda alır.

  • Her kuşun eti yenmez.
ANLAMI

Bir insanın dış görünüşüne ya da bir iki hareketine bakarak ona istediğimizi yaptırabileceğimizi düşünmek yanlıştır. Bazı insanlar göründükleri gibi olmayabilirler.

  • Her ne verirsen elinle o gelir seninle.
ANLAMI

Yardımsever insanların yaptıkları iyiliğin karşılıksız kalmayacağını bu dünyada olmazsa bile öbür dünyada mutlaka mükafatlandırılacağını ifade etmek için kullanılan bir atasözüdür.

  • Her şeyin yenisi, dostun eskisi makbuldür.
ANLAMI

Herhangi bir eşyanın eskisi yerine daha çok yenisi tercih edilir. Dostun ise eskisi makbuldür çünkü eski dost güvenilir olduğunu ispatlamış kişidir.

  • Her taş baş yarmaz.
ANLAMI

Korkmamız gerektiğini düşündüğümüz şeyler aslında korkulacak kadar ciddi bir şey olmayabilir.

  • Her yiğidin bir yoğurt yiyişi vardır.
ANLAMI

Her insanın herhangi bir işi kendine göre halletme yöntemi vardır.

  • Her yüze güleni dost zannetme.
ANLAMI

Yüzümüze karşı iyi davranan insanlar, bizim hakkımızda kötü şeyler düşünüyor olabilir. Bu tarz insanlar çıkarları gereği de insanın yüzüne dost görünebilir ancak işi bittiğinde gerçek yüzünü gösterir.

  • Her zaman gemicinin istediği rüzgar esmez.
ANLAMI

İşimizi yapabilmek için yararlandığımız dış etkenler, bazen beklenen biçimde olmayabilir. Bundan dolayı her zaman önlemlerimizi almalıyız.

  • Herkes davul çalar ama çomağı makama uyduramaz.
ANLAMI

Bazı işleri herkes yapabilir ancak o işte usta olan kişi kadar yapamaz.

  • Herkesin aklı bir olsa koyun gütmeye çoban bulunmaz.
ANLAMI

İnsanlar yetenek ve akıl bakımından aynı olsalardı herkesin yapmaya tenezzül etmediği işleri yapmaya birileri bulunmazdı.

  • Herkesin geçtiği köprüden sen de geç.
ANLAMI

Birçok konuda farklı davranmak ve düşünmek doğaldır ancak bazı durumlarda toplum huzuru için uyum sağlamak gerekir.

  • Herkesin tenceresi kapalı kaynar.
ANLAMI

İnsan, bazı sıkıntılarını saklar ve kimseye söylemez. 

  • Hırsıza kilit olmaz.
ANLAMI

hırsız, kilidi umursamaz hırsızın çekindiği durum yakalanmaktır. Kötü işlere mani olmak için daha caydırıcı cezalar verilmelidir.

  • Hırsız evden olursa mandayı bacadan aşırır.
ANLAMI

Ailenin içerisinde yer alan kötü niyetli kişi, diğerlerine göre daha tehlikelidir ve amacına da daha kolay ulaşır.

  • Hile ile iş gören, mihnet ile can verir.
ANLAMI

Herhangi bir işin üstesinden  haksızlıklar yaparak ya da insanların canını yakarak gelen kişinin acılar içinde kıvranarak öleceğine inanılır.

  • Hocanın dediğini yap yaptığını yapma.
ANLAMI

Uzman olan kişilerin söylediklerini dikkate alıp uygulamak gerekir ancak yaptıklarını yapmamak gerekir. Örneğin tütün ürünleri tüketen bir doktor sigara içmenin zararlı olduğunu söyler söylediği doğrudur fakat yaptığı söylediğinin tam tersidir.

  • Horoz ölür, gözü çöplükte kalır.
ANLAMI

Bir insan, yaşadığı ve düzenini kurduğu yerden veya eriştiği bir makamdan ayrılırken gözü arkada kalır.

  • Horozu çok olan köyün, sabahı geç olur.
ANLAMI

Herhangi bir işte karışan kişi çok olursa o iş ya hiç gerçekleşmez ya da güç olur.

  • Huylu huyundan vazgeçmez.
ANLAMI

Huy doğuştan gelen bir özelliktir. Bundan dolayı değişmesi çok zordur.


I


  • Irak yerin haberini kervan getirir.
ANLAMI

Elektronik cihazlar yokken uzak yerlerdeki haberleri kervancılar anlatırmış.

  • Irgat gibi kazan, bey gibi ye.
ANLAMI

Para kazanmak kolay değildir ve insanlar çok zorlanır. Hakkıyla kazandığımız parayı da gönül rahatlığıyla istediğimiz gibi harcayabiliriz.

  • Irmaktan geçerken at değiştirilmez.
ANLAMI

Ortada tehlikeli bir durum varken o işte ekip başı veya yöntem değiştirilmez.

  • Isıracak it dişini göstermez.
ANLAMI

Kötülük yapacak olan kişi niyetini belli etmeden sinsice yaklaşır.  Kötülük yapmak için uygun zamanı bekler.

  • Isıramadığın eli öp de başına koy.
ANLAMI

Baş edemediğimiz ve işinde iyi olan kimseyi takdir etmeliyiz.

  • Islanmışın yağmurdan korkusu olmaz.

ANLAMI
 Daha önce başından kötü bir olay geçiren kişi aynı durumla karşılaştığından ondan korkmaz çünkü artık bu kötü duruma alışmıştır.




İ

  • İbadet de gizli, kabahat de
ANLAMI

Eğer birine iyilikte bulunuyorsak bunu gizli bir şekilde yapmamız gerekir. Çünkü iyiliğin gizlisi makbuldür. Bazı kötü  alışkanlıklardan veya zevklerinden vazgeçemeyenlerin, bunları ulu orta yerde yapmaması gerekir. Eğer ulu orta yapılırsa o kişi insanların gözünde küçülür.

  • İğneyi kendine, çuvaldızı ele batır.
ANLAMI

Acı vereceğini düşündüğümüz ya da hoşlanmadığımız  bir davranışı insanlara yaşatmamalıyız. Eğer illa yapmak istiyorsak onu önce kendimizde uygulayıp empati kurmalıyız ve yapılan şeyden hoşlanmıyorsak başkası da da yapmamalıyız.

  • İki aslan bir posta sığmaz.
ANLAMI

Bir işte, aynı görevde yer alan iki kişi bulunmaz eğer bulunursa kargaşalık yaşanır.

  • İki at bir kazığa bağlanmaz.
ANLAMI

Karakterleri farklı olan kişilerin, geçinmesi ve anlaşması zordur. Aynı zamanda iki kişinin aynı işi yönetmesi de zor olur.

  • İki baş bir kazanda kaynamaz.
ANLAMI

Dünya görüşleri farklı olan iki kişi, pek çok  konuda anlaşamazlar.

  • İki cambaz bir ipte oynamaz.
ANLAMI

1. Kurnazlıkta eşit olan iki kişi birbirini kandıramaz. 2. Kötü niyetli olan iki kişi, aynı yerde fırıldak çeviremez. Bu kişiler ya birlikte hareket ederler ya da yapmak istediklerini yapamazlar.

  • İki çıplak bir hamama yakışır.
ANLAMI

Evlenecek olan çiftlerin birinden birinin durumu iyi olmalıdır yoksa o evlilik çok yürümez.

  • İki deliye bir akıllı.
ANLAMI

İki delinin herhangi bir konuda anlaşması mümkün değildir. İki delinin anlaşması araya akıllı birinin girmesiyle mümkün olur.

  • İki dinle bir söyle.
ANLAMI

Çok konuşan hata yapabilir ama dinlemesini  bilen çok şey öğrenir. Bundan dolayı az konuşup çok dinlemek gerekir.

  • İki el bir baş içindir.
ANLAMI

Bir insan ancak çalışarak kendini görebilir. Başka insanların da geçimine katkı sağlayabilmesi mümkün değildir.

  • İki gönül bir olunca samanlık seyran olur.
ANLAMI

Sevenler için zenginlik çok da önemli değildir. Seven kişi yoksulluk içinde de mutluluğu yakalayabilir.

  • İki kardeş savaşmış, ebleh buna inanmış.
ANLAMI

Kardeşler arasındaki kavga geçicidir ve kısa süre sonra barışırlar. İki kardeş arasındaki kavgaya güvenip de kötü niyet eden kişiler yanılırlar ve bu durum aptallara mahsustur.

  • İki testi tokuşunca biri elbet kırılır.
ANLAMI

Ortada bir kavga varsa taraflardan biri mutlaka kaybeder.

  • İnsan doğduğu yerde değil doyduğu yerde.
ANLAMI

İnsan nüfusunun hızla çoğalması, insanların doğduğu topraklarda geçinmesini zorlamıştır bu yüzden insanlar geçimlerini sağlayabilmek adına yaşadıkları toprakları terk edip başka memleketlere göç etmişlerdir.

  • İnsan insanın şeytanıdır.
ANLAMI

Bir insanı yoldan çıkaran yine başka bir insandır. Bundan dolayı kötü alışkanlıkları olanlardan uzak durmak gerekir.

  • İnsan kendini beğenmese çatlar.
ANLAMI

Kendini beğenmeyen insan olmaz. İnsanın kendini beğenmesi, aşırıya kaçmamak ve insanlara tepeden bakmamak şartıyla ruh sağlığı için gerekli bir durumdur.

  • İnsan kıymetini, insan bilir.
ANLAMI

Bilgili, kültürlü ve arif kişiler, insana değer verirler.

  • İnsan sözünden hayvan yularından tutulur.
ANLAMI

Yularından tutulan hayvan, istenilen yere gider. Çünkü hayvan yulara bağlıdır. İnsanı da verdiği söz bağlar. Kişilik sahibi bir insan, verdiği sözü tutar ve tutmalıdır.

  • İnsanın adı çıkacağına canı çıksın.
ANLAMI

Haklı veya haksız yere, insanın adı bir defa kötüye çıktı mı ondan sonra yaptıkları da o gözle değerlendirilir.

  • İnsanın alacası içinde, hayvanın alacası dışında.

ANLAMI
Bir insanın kılık ve kıyafetine bakarak hüküm verilmemelidir. Karşıdaki kişinin bazı hal ve hareketlerine de bakarak hüküm verilmelidir.



  • İnsanın suyu bir, huyu bindir.
ANLAMI

İnsanlar şekil olarak  birbirlerine benzerler ama huy olarak hepsi farklıdır.

  • İnsanın söylemezinden, suyun şarlamazından korkulur. 
ANLAMI

Sessiz ve sakin duran insanlar göründüğü gibi olmayabilirler. Sessiz akan su, sele dönüştüğünde her şeyi sürükleyerek götürür. Aynı sessiz akan su gibi sessiz insan da herhangi bir durum karşısında beklenmedik sert bir tepki verebilir.

  • İp koptuğu yerden bağlanır.
ANLAMI

Düzeltilmesi gereken bir durumun öncelikle nedenini belirlemek gerekir ve daha sonra düzeltmek gerekir.

  • İsin yanına varan is, misin yanına var mis kokar.
ANLAMI

İyi insanlarla düşüp kalkan kişiler iyi işler, kötü insanlarla muhatap olan kişiler ise kötü işler içerisine girer.

  • İstediğini söyleyen, istemediğini işitir.
ANLAMI

Güzel şeyler söyleyen güzel söz, Kötü şeyler söyleyen ise kötü söz duyar.

  • İsteyenin bir yüzü kara, vermeyenin iki yüzü.
ANLAMI

İnsan başkasından bir şey istemeye utanır ama mecbur olduğu için utana sıkıla ister. Bu yüzden  imkanı olan kişi, Kendisinden istenen şeyi vermez ya da yapmazsa ayıp etmiş olur. 

  • İşine hor bakan, boynuna torba takar.
ANLAMI

İşine önem vermeyen kişi giderek para kazanamaz olur. Yaşamını sürdürmek için de dilenmek zorunda kalır.

  • İşini kış tut da yaz çıkarsa bahtına.
ANLAMI

Her tutulan iş iyi sonuçlanmayabilir önemli olan başlanan işin bitirilmesidir. Sonuç kötü olursa  dövünmenin yararı olmaz. Sonuç iyi olursa sevinmememiz için bir sebep olmaz.

  • İş insanın aynasıdır.
ANLAMI

işine bağlı ve işini iyi yapan insanların diğer huyları da iyidir.

  • İşin yoksa şahit ol, paran çoksa kefil ol.
ANLAMI

Şahit olan kişi, mahkemeye gide gele işinden olur. Kefil olan kişi, kefil olduğu kişi borcunu ödemezse ödemek zorunda kalır.

  • İşleyen demir ışıldar.
ANLAMI

Çalışan kişi, çalıştıkça ustalaşır. Hem kendine hem de çevresine yararlı olur.

  • İş olacağına varır.
ANLAMI

Bazı işler, koşullar el verdiği sürece gelişir. Zorlamak boşunadır.

  • İşten artmaz, dişten artar.
ANLAMI

İnsan çok kazansa bile tutumlu olmadıkça para artıramaz.

  • İt ağzını kemik tutar.
ANLAMI

Kemik verilen it, nasıl havlamayı keserse çıkarcı olan kişi de bir şeyler verilse susar.

  • İt itin kuyruğuna basmaz.
ANLAMI

Kötü kişiler birbirlerini tanırlar, birbirlerine zarar vermekten ve birbirlerinin yolunu kesmekten çekinirler.

  • İyilik et denize at, balık bilmezse halik bilir.
ANLAMI

İyilik yerde kalmaz yeter ki iyilik yapalım. Bunu iyilik edilen kişi takdir etmezse Allah takdir eder ve bizi bir şekilde ödüllendirir.

  • İyilik iki başlı olur.
Tek taraflı olarak yapılan iyilik insanı bir zaman sonra usandırır veya iyilik yapılan kişiyi mahcup eder. Bundan dolayı her şey karşılıklı olarak elbirliğiyle yapılmalıdır.

  • İyi olacak hastanın hekim ayağına gelir.
ANLAMI

Allah, düzelmesini istediği hasta veya iş için neye ihtiyaç varsa veya çare olacak her kimse, onun orada bulunmasını sağlar. Böylelikle durum düzelmiş olur.

K

  • Kaçan balık büyük olur. 

ANLAMI

Elden kaçırılan fırsat insanın gözüne büyük gelir.

  • Kaçanın anası ağlamamış.
ANLAMI

Kötü bir ortamda arkadaşlar edinip başı belaya girmeyen kişinin, anası ağlamaz.

  • Kadı anlatışa göre fetva verir.
ANLAMI

Kadı, olayı taraflardan ve tanıklardan dinler ve buna göre fetva verir. Bu yüzden haklı olan kişi kendini iyi ifade edebilmeli aynı zamanda tanık olan kişiler de olayı tarafsız ve yalansız anlatır.

  • Kadının fendi, erkeği yendi.
ANLAMI

Kadınlar, erkeklere göre daha ince düşüncelidir. Bundan dolayı kurnazlıkta erkeklerden daha ön plandadır.

  • Kadın var arpa ununu aş eder, kadın var buğday ununu keş eder.
ANLAMI

Bu atasözümüz " Yuvayı dişi kuş yapar." atasözümüzle paralellik gösterir. Yokluk içinde yetişen kişiler imkanı olmadığı için az bulunan bir şeyden dahi çok şey üretebilir. İşe yaramayan çul ve çaputtan giysiler yapar. Bazı kişilerse beceriksiz olduğu için elinde imkanlar olmasına rağmen farklı şeyler üretemez.

  • Kaldın mı oğul eline, müdara eyle geline.
ANLAMI

Evde işleri çekip çeviren kadındır. Bundan dolayı oğluna muhtaç olan anne, aslında gelinine muhtaç olmuş olur ve gelinine karşı hoşgörülü olmak zorundadır.

  • Kalp kalbe karşıdır.
ANLAMI

İnsan, sayıldığını ve sevildiğini hisseder. kendini sevip sayana karşılık verir.

  • Kanaat gibi devlet olmaz.
ANLAMI

Elinde bulunanla yetinen ve durumundan hoşnut olan kişi, daha mutlu olur.

  • Kanatsız kuş olmaz.
ANLAMI

Her başarılı insanın arkasında, ona destek olan biri ya da birileri vardır.

  • Kanı kanla yumazlar, kanı su ile yurlar
ANLAMI

Kötülük, kötülük yapılarak çözülmez ancak iyilik yapılarak ortadan kaldırılır. İntikam almak medeniyetten uzak cahil kişilerin işidir.

  • Kan kus, "kızılcık şerbeti içtim" de.
ANLAMI

İnsanlar, dünyada karşılaştıkları üzücü olaylar karşısında mutsuz olup acı çekebilirler. Çektiğimiz her acıyı söylemek zorunda değilizdir. Çünkü kötü kalpli olan insanlar bizim üzüntümüzden mutlu olabilirler.

  • Kara gün, kararıp kalmaz.
ANLAMI

Kötü günler kalıcı değildir mutlaka güzel günlere ulaşılır.

  • Kardeş kardeşi atmış, yar başında tutmuş.
ANLAMI

 Kardeşler arasında tartışmalar sonucunda dargınlıklar olabilir. Bu durum gelip geçicidir.

  • Kardeş kardeşin ne öldüğünü ister ne onduğunu
ANLAMI

Kardeş, kardeşinin kötü olmasını da kendinden iyi olmasını da ister.

  • Kâr eden ar etmez.
ANLAMI

 Helal ya da yasal yollardan kazanılmış paradan utanılmaz ancak gurur duyulur.

  • Karga kekliği taklit edeyim derken kendi yürüyüşünü şaşırmış.
ANLAMI

Başkalarını taklit etmek doğru değildir en güzeli olduğun gibi görünmektir. Taklit, insana doğallığını kaybettirir.

  • Karga yavrusuna bakmış, " Benim ak pak yavrum" demiş.
ANLAMI

Herkesin kendisine ait olan şey çirkin de olsa ona güzel görünür.

  • Karıncadan ibret al, yazdan kışı karşılar.
ANLAMI

Karınca kışın çalışamadığı için yazın çok çalışıp kış için hazırlık yapar. İnsanlar da yaşlandığında ya da hastalandığında çalışamaz bundan dolayı insanın en başında bu ihtimalleri düşünüp iyi gününde çalışıp birikim yapması gerekir.


  • Kasavetsiz ağız, anahtarsız açılır.
ANLAMI

 İşler tıkırında olup üzüntüsü olmayan kimse, rahatça konuşur.

  • Katrandan olmaz şeker olsa da cinsine çeker.
ANLAMI

Kolay kolay değiştirilmeyen soydan gelen özellikler vardır. Kötü soydan gelen kişi, akıllı, uslu görünse de yeri geldiğinde cinsi gibi yakışıksız davranır.

  • Kavurga karın doyurmaz.
ANLAMI

İnsanın birçok ihtiyacı vardır. tek bir ihtiyacını karşılayabilen ama diğer ihtiyaçlarını karşılayamayan insan mutlu olamaz.

  • Kaynayan kazan kapak tutmaz.
ANLAMI

İnsanın içinde yaşadığı duygular her ne kadar bastırılırsa bastırılsın mutlaka bir gün bir şekilde açığa çıkar.

  • Kaz gelen yerden tavuk esirgenmez.
ANLAMI

Büyük çıkarların olduğu veya beklendiği durumlarda küçük fedakarlıklar yapılabilir.

  • Kedinin boynuna ciğer asılmaz.
ANLAMI

Bir kimseye kullanıp zarar vereceği veya kendine mal edeceği bir şeyi emanet etmek doğru değildir.

  • Kedinin kanadı olsaydı serçenin adı kalmazdı.
ANLAMI

Hain kişi, yakalanmaktan korkmasa ve gücü yetse çevresinde zarar vermedik insan bırakmaz.

  • Kedi uzanamadığı ciğere pis dermiş.

ANLAMI

Bazı kişiler elde edemedikleri şeyleri kötü göstermek için bahaneler üretirler.

  • Kediyi sıkıştırırsan üstüne atılır.
ANLAMI


Çaresiz kalan kişi, kurtulmak için her yola başvurur ve kurtulamazsa da saldırıya geçer.

  • Kel ölür, sırma saçlı olur; kör ölür, badem gözlü olur.
ANLAMI

Varlığında değersiz olan şeyler, yok olduğunda kıymetlenir.

  • Kelin ilacı olsa kendi başına sürer.
ANLAMI

Kendi işini hâlledemeyen bir kişiden aynı durum için yardım istenmez.

  • Kelin ayıbını takke örter.
ANLAMI

Mevki sahibi ve zengin olan kişinin kusurları görmezden gelinir ve önemsenmez.

  • Kenarın dilberi nazik de olsa nazenin olmaz.
ANLAMI

Düzgün bir şekilde terbiye almayan kişi belli bir süre ne kadar nazik davranırsa davransın nihayetinde kabalaşır.

  • Keserin tıkırtısı gündeliğe göredir.
ANLAMI
 
İnsan, emeğinin karşılığını alabiliyorsa istekli alamıyorsa isteksiz çalışır.

  • Keskin sirke küpüne zarar.

ANLAMI

Öfkeli ve sert kimsenin zararı kendisinedir.

  • Kır atın yanında duran ya huyundan ya suyundan.
ANLAMI

İnsan çevresinde yer alan arkadaşlarından etkilenir ve iyi ya da kötü huylarını kapar.

  • Kırk hırsız, bir çıplağı soyamamış.

ANLAMI

Parası pulu olmayan birinden kimse bir şey çalamaz.

  • Kırkından sonra azanı teneşir paklar.
ANLAMI

Yaşlandığı halde yaşının insanı olmayan ve azgınlık yapan, ölmedikçe iflah olmaz.

  • Kırk gün taban eti, bir gün av eti.
ANLAMI

Avcılar her ava gittiklerinde avlanamazlar ve çoğu zaman elleri boş dönerler. Bunun gibi bazı işlerin olumlu sonuçlanması için sabretmek gerekir.


  • Kırk yıl kıran olmuş eceli gelen ölmüş.
ANLAMI

İnsanın eceli gelmedikçe her ne olursa olsun ölmeyeceğine inanılır. Ölümün Allah'ın takdiri olduğuna inanılır.

  • Kırk yıllık yani, olur mu kâni.
ANLAMI

İyi huylu, yardımsever ve dürüst bir kişi aradan ne kadar zaman geçerse geçsin kolay kolay değişmez.

  • Kısa günün kârı az olur.
ANLAMI

Kısa bir zaman diliminde yapılan işte kazanç az olur. Bundan dolayı kısa zamanda elde edilen kazanç uzun zaman diliminde elde edilen kazanca göre daha az olur.

  • Kısmet gökten zembille inmez.
ANLAMI

Durduk yere çalışıp çabalamadan para kazanılmaz, bir şey elde edilemez.

  • Kısmetinde ne varsa kaşığında o çıkar.
ANLAMI

Kişi ne kadar çalışırsa çalışsın kaderinde ne varsa ancak ona ulaşır.

  • Kızı gönlüne bırakırsan ya davulcuya varır ya zurnacıya.
ANLAMI

Evlenme çağına gelmiş kız, uyaran büyükleri olmazsa  uygun olmayan birileriyle evlenebilir.

  • Kimi köprü bulamaz geçmeye, kimisi bulamaz içmeye.
ANLAMI

 Herkes içinde bulunduğu şartlardan dolayı başka şeylere ihtiyaç duyar.

  • Kimse ayranına ekşi demez.
ANLAMI

 Herkes sattığı malı, kendi tutumunu ve kendi işini över.

  • Kimse kendi memleketinde peygamber olmaz.
ANLAMI

İnsan, kendi çevresinde olan kişilere yeterince değer ve önem vermez.

  • Kişinin Çektiği dili belasıdır.
ANLAMI

Kişinin düşünüp taşınmadan ettiği laflar, başını derde sokabilir.

  • Kol kırılır yen içinde, baş kırılır fes içinde kalır.
ANLAMI

Zaman zaman aile içerisinde tatsızlıklar yaşanabilir. Bunu dışarıya yansıtmamak ve bir an önce çözüme kavuşturmak gerekir.

  • Komşu hakkı, tanrı hakkıdır.
ANLAMI

Komşu, pek çok  konuda başvurulacak ilk kişidir.  Komşularla iyi geçinmek elde olanı onlardan esirgememek gerekir. Komşu hakkını gözetmek Allah'ın buyruğudur.

  • Komşu iti komşuya ürümez.
ANLAMI

Yasa dışı işler yapan kişi bile komşusuna zarar verecek bir davranışta bulunmaz.

  • Komşu komşunun külüne muhtaçtır.
ANLAMI

Evde eksik olan bir şey olabilir ve o an istenecek tek yer komşu kapısıdır. Komşular pek çok şeyde birbirine muhtaçtır.

  • Komşunun tavuğu, komşuya kaz görünür.
ANLAMI

Başka bir kimsenin malı, insana daha değerli gelir.

  • Korkak bezirgûn ne kâr eder, ne zarar.
ANLAMI

İş yapmaya korkan tüccar, kendisini zarardan korumuş olur ancak kazanç da sağlayamaz.

  • Korkunun ecele faydası yoktur.
ANLAMI

İnsan yalnızca korkmakla başına gelecek kötülüğü engelleyemez.

  • Koyun can derdinde, kasap et derdinde.
ANLAMI

Bakasının zararını düşünmeyen hatta bu durumda kendi kârını düşünen insanlar vardır. 

  • Koyunun bulunmadığı yerde keçiye Abdurrahman Çelebi derler.
ANLAMI

İstenilen nitelikte bulunamayınca onun yerine daha düşük kalitede bir şey bulunur ve ona razı olunur.

  • Köpeğe gem vurma kendisini at sanır.
ANLAMI

Hak etmediği halde, değer verilen kişi, aslı var sanır ve şımarır. Bundan dolayı kimseye hak etmediği değeri vermemek gerekir.

  • Köpek ekmek yediği kapıyı tanır.
ANLAMI

Köpek hayvan olduğu halde beslendiği evi tanır ve ona göre davranır. İnsanların da iyilik gördükleri kapıları unutup ihanet etmemelidir.


  • Köpeksiz kapıya kurt girer.

ANLAMI

Koruyucusu olmayan yere düşman girer.

  • Köpek suya girmeyince yüzmeyi öğrenemez.
ANLAMI

Zor duruma düşen bir insan, bu durumdan nasıl kurtulacağını bizzat deneyerek ve yaşayarak öğrenir. Ve bu öğrendiklerinden insana çok şey kalır.

  • Köpek sürünmekle etek kesilmez.

ANLAMI

Güvenilir olmayan insanların sözüne bakılarak değer verdiğimiz insanlar hakkında hüküm veremeyiz. Aynı zamanda bu tarz insanların lafına bakarak değer verdiğimiz insanlar hakkında olumsuz sözler söylememeliyiz.

  • Köprüyü geçinceye kadar ayıya dayı derler.
ANLAMI

Kişi, işini gördürünceye kadar yardım gördüğü kişiye iyi davranır.

  • Kör bile bir daha düştüğü çukura düşmez.
ANLAMI

Yaşanan her kötü olaydan dersler alınmalıdır ki bir daha aynı hataya düşmeyelim.

  • Körler memleketinde şaşılar padişah olur.
ANLAMI

Cahil kişilerin arasında, az çok bir şeyler bilen biri sözünü orada dinletir ve orada baş olur.

  • Körle yatan şaşı kalkar.
ANLAMI

Kötü kişilerle arkadaşlık eden kişi, bir kötülüğe bulaşmasa dahi kötü bir alışkanlık edinir.

  • Körün istediği bir göz, ikisi olursa ne söz.
ANLAMI

İnsan çok istediği bir şeye kavuştuğunda sevinir. İstediğinden fazlası gerçekleşirse daha da çok sevinir.

  • Köseyle alay edenin top sakalı kara gerek.
ANLAMI

Başkalarının kusurlarıyla alay eden birinin, başkalarıyla alay etmesi için hiçbir kusuru olmaması gerekir.

  • Kötü komşu insanı mal sahibi eder.
ANLAMI

Kötü komşu, aldığını beğenmez ama geri de vermez. Bir şey istediğinde de vermez verse bile kafaya kakar ve insanı pişman eder. Bundan dolayı insan böyle bir komşuya sahip olduğu için ihtiyacı olan şeyi evine alır ve böylece birçok mala sahip olur.

  • Kötü söyleme eşine zehir katar aşına.
ANLAMI

Eşine kötü davranan bunun zararını görür. Kötü davranılan eş, hiçbir şey yapmasa da o evde dirlik ve düzen kalmaz.

  • Kul azmayınca hak yazmaz.
ANLAMI

İnsan, doğru yoldan ayrılmadıkça Allah onu cezalandırmaz. Allah doğru yoldan ayrılanları cezalandırır.

  • Kul sıkılmayınca Hızır yetişmez.
ANLAMI


İyi niyetle çalışırken sıkıntıya düşen kişilere, Allah'ın Hızır'ı göndererek yardım etmesini sağladığına inanılır.

  • Kurt dumanlı havayı sever.
ANLAMI

Kötü niyetli kimse, insanların mutsuz ve zor zamanlarında daha mutlu olur. Böylece eline fırsat geçmiş olur.

  • Kurt kocayınca köpeğin maskarası olur.
ANLAMI

Eski konumunu yitiren insan, kendini bilmez kişilerce alaya alınarak aşağılanır.

  • Kurt tüyünü değiştirir huyunu değiştirmez.
ANLAMI

Kötü kişi, kılık kıyafetiyle değişmiş gibi görünse de asla değişmez.

  • Kuru gayret çarık eskitir.
ANLAMI

Bir işi başarıyla tamamlamak için planlı bir şekilde ilerlemek gerekir. Aksi halde başarısız olunur ve emekler boşa gider.

  • Kuru laf karın doyurmaz.
ANLAMI

Çalışıp çabalamadan sadece konuşmakla para kazanılmaz.

  • Kurunun yanında yaş da yanar.
ANLAMI

Suçluyla suçsuzun ayrılmasının güç olduğu durumlarda, suçsuz da suçluymuş gibi zarar görür.

  • Kuşu kuşla avlarlar.
ANLAMI

Kötü niyetli kimse, bir insanı arkadaşını ya da en yakınını kullanarak tuzağa düşürür.

  • Kutlu gün doğuşunda bellidir.
ANLAMI

Bazı işlerin, iyi gidip gitmeyeceği işe başlanır başlanmaz belli olur.

  • Küheylan at, çul içinde de bellidir.
ANLAMI

Değerli kişi,  çul bile giyse söz ve davranışları ile kendini belli eder.

  • Külhancılığın beyliği hamamcılık demişler.
ANLAMI

 Başı boş gezen veya önemsiz işlerle uğraşan kişi ileri gidemez. Olsa  olsa değersiz işlerle uğraşan kişilere baş olur.

L

  • Laf lafı açar.
ANLAMI

Bir konu üzerine konuşulurken sohbet başka konular da açıldıkça uzar da uzar.

  • Lafla peynir gemisi yürümez.
ANLAMI

Konuşarak zaman kaybetmeyip bir an önce yapılması gereken işi yapmak gerekir.

  • Laf torbaya girmez.
ANLAMI

Söylenen bir sözü, söylenmemiş saymakla durum düzelmez.

  • Latife latif gerek.
ANLAMI

Şaka yaparken bile incelikten ayrılmamak gerek.

  • Leyleğin ömrü laklaka ile geçer.
ANLAMI
 Boş ve tembel kişi, boş ve anlamsız konuşarak vakit geçirir.

  • Lokma karın doyurmaz, şefkat arttırır.
ANLAMI

Bir kimseye küçük bir ikramda bulunmak insanın karnını doyurmaz ancak aradaki bağlılığı arttırır.


M

  • Mahkeme kadıya mülk değil.
ANLAMI

Devlet bünyesinde önemli bir göreve verilen kişi, halka tepeden bakmamalı ve görevini hakkıyla yerine getirmelidir. Aynı zamanda ona verilen bu görevin vakti geldiğinde ondan alınacağını da bilmelidir.

  • Mal adama hem dost hem düşmandır.
ANLAMI

Malı mülkü olan kişi parasını ihtiyaçlarına göre harcarsa mutlu olur ancak elindeki parayı kumara veya başka pis işlere harcayan kişinin başına kendi parası bela olur.

  • Mal canı kazanamaz, can malı kazanır.
ANLAMI

İnsan, sağlığı yerinde olduğu sürece mal ve mülk sahibi olur. Para insana sağlık satın alamaz. Kısacası insanın sağlığı yerinde olduğunda diğer şeylerin önemi kalmaz.

  • Mal canın yongasıdır.
ANLAMI

İnsan çok emek harcayarak kazandığı şeyleri kaybettiğinde canı yanmışçasına üzülür.

  • Malını yemesini bilmeyen zengin, her gün züğürttür.
ANLAMI

Para, her türlü ihtiyaçlarımızı karşılayabilmek için kazanılır. Çok parası olduğu halde ihtiyaçlarını alıp parasını harcamayan kişinin züğürtten farkı kalmaz.

  • Mal malamatı örter.
ANLAMI

Zengin olan kişinin kusurları ya da ayıpları çok önemsenmez.

  • Malı ongun olanın, adı angın olur.
ANLAMI

Varlıklı olan kişi herkes tarafından tanınıp bilinir.

  • Mart ayı, dert ayı.
ANLAMI

Mart ayı, ilkbaharın ilk ayı olarak bilinse de ilkbahar mevsimi gibi geçmez. Kimi zaman bahar kimi zaman da kış özelliği gösterir bundan dolayı herkesin hastalanmasına sebebiyet verir.

  • Mart kapıdan baktırır, kazma kürek yaktırır.
ANLAMI

Mart ayında bazen öyle bir kış olur ki insanlar dışarı çıkmakta dahi zorlanırlar. İnsan dışarı çıkamadığı gibi ısınmakta da zorlandığı için evde ne bulursa onu yakar.

  • Maşa varken elini ateşe sokma.
ANLAMI

Tehlikeli veya zarar görebileceğimiz bir işi hallederken zarar görmeyeceğimiz bir şekilde halledebiliyorsak o şekilde yapmalıyız.

  • Mayasız yoğurt tutmaz.
ANLAMI 

Yapılacak her iş, az çok sermaye ister.

  • Mazlumun ahı, tahttan indirir şahı.
ANLAMI

Haksızlığa uğrayan kişinin ahı, mutlaka tutar. Haksızlık yapan kişi,  büyük mevki sahibi olsa bile yaptıklarının cezasını er ya da geç çeker.

  • Meramın elinden bir şey kurtulmaz.
ANLAMI

İstekli ve kararlı olan kişinin elinden hemen hemen başaramayacağı iş olmaz.

  • Merdiven basamak basamak çıkılır.
ANLAMI

Erişilmek istenen yere emin adımlarla yavaş yavaş çıkılır.

  • Merhametten maraz doğar.
ANLAMI

İyi niyetli ve merhametli olan kişi, bu özelliklerinden dolayı, değer bilmez biri tarafından acınacak duruma düşürülür.

  • Meyhaneciden şahit istemişler, bozacıyı göstermişler.
ANLAMI

Yanlış işler yapan kişi, haklı çıkmak için  şahit olarak kendisi gibi yanlış kişileri gösterir.

  • Meyveli ağacı taşlarlar.
ANLAMI
Bazı beceriksiz ve kıskanç kişiler, bilgili ve hünerli birini kötüleyebilirler.

  • Mezar taşı ile övünülmez.
ANLAMI

Eski başarılarla övünmenin önemi yoktur. Önemli olan şu an ne yapıldığıdır.

  • Mızrak çuvala sığmaz.
ANLAMI

Gerçekler ne kadar saklanmaya çalışılırsa çalışılsın mutlaka bir gün ortaya çıkar.

  • Minare de doğru ama içi eğri.
ANLAMI

İnsanlar, çoğu kez göründükleri gibi değildirler. Görünüşe aldanmamak gerekir. İyi görünen ya da kendini böyle gösteren çok kötü kişi olduğu gibi, sert ve kaba görünümlü ama aslında altın kalpli kişiler de vardır.

  • Minareyi çalan kılıfını hazırlar.
ANLAMI

Kolay kolay gizlenmeyecek kadar büyük bir yolsuzluk yapan kişi  ya da kişiler, yakalanmamak için önlemler alır.


  • Minareyi yaptırmayan yerden bitmiş sanır.
ANLAMI

Bir işi yapmamış kişi, yapılan işin ne tür zorluklarla  gerçekleştirildiğini anlayamaz ve kolayca yapıldığını sanar.


  • Mirî malı balık kılçığıdır yutulmaz.
ANLAMI


Devlet malı milletin ortak malıdır. Kimsenin onu gasbetmeye hakkı yoktur. Devlet malını gasp edenler iflah olmaz.

  • Misafir ev sahibinin kuzusudur.
ANLAMI

Misafirin, misafir olduğu evin kurallarına uyması ve ev sahiplerine fazla yük olmaması gerekir.

  • Misafirin umduğu, ev sahibine iki öğün olur.
ANLAMI

Misafir olanaklara göre ağırlanır. Misafir beklentileri gibi karşılanırsa tek öğünde iki öğünlük yemek yenir.

  • Misafir kısmeti ile gelir.
ANLAMI

Müslümanlar, misafirleri Tanrı misafiri olarak görürler. Misafirin geldiği eve bereket getireceğine ve yük olmayacağına inanılır.

  • Misafir umduğunu değil bulduğunu yer.
ANLAMI

Misafirin ikram edilenle yetinmesi ve özel olarak bir şey istememesi gerekir. Bir şe istemesi görgüsüzlük olur.

  • Muhabbet iki baştan olur.
ANLAMI

Sevgi ve saygı ancak karşılıklı olursa iki tarafı memnun eder.

  • Mum dibine ışık vermez.
ANLAMI

Mevki sahibi veya güçlü kişiler, çeşitli sebeplerden dolayı yakınlarını kayırmaktan çekinir.

  • Mühür kimdeyse  Süleyman odur.
ANLAMI

 Bir işte yetki kimdeyse emir verme hakkı da ondadır.

  • Mürüvvete endaze olmaz.
ANLAMI

İyiliğin, güzelliğin hayra ve barışa yönelik iş yapmanın  ölçüsü de sonu da olmaz.


N

  • Namaza meyli olmayanın ezanda kulağı olmaz.
ANLAMI

İnsan yapmak istemediği ya da merak etmediği bir işin ayrıntılarını merak etmez.

  • Ne doğrarsan aşına o çıkar aşına.
ANLAMI

Çok çalışanın kazancı çok, az çalışanın kazancı az olur.

  • Ne ekersen onu biçersin.
ANLAMI

 Tarlasına buğday eken buğday, arpa eken arpa kaldırır. Bunun gibi, insan nasıl davranırsa öyle karşılık görür. İyilik yapan, iyilik; kötülük yapan kötülük bulur.

  • Nefesine güvenen borazancı başı olur.
ANLAMI

Başarabileceğine inanan her insan, büyük işlere girmelidir.

  • Ne oldum dememeli, ne olacağım demeli.
ANLAMI

Gelecekte ne olacağı belli olmaz. Çünkü dünyadaki her şey geçicidir. İnsan bugünkü konumuna güvenip "Ne oldum" dememeli "ne olacağım" demelidir. Aynı zamanda insan kötü günler için de önlem almalıdır.

  • Nerde birlik orda dirlik.
ANLAMI

Birlikten kuvvet doğar. Birlikte pek çok işin üstesinden gelinir.

  • Nerde hareket, orda bereket.
ANLAMI

Hareket olan yerde yani üretim ve çalışmanın çok olduğu yerde üretim bol olur. 

  • Ne verirsen elinle, o gider seninle.
ANLAMI

Yaşarken yapılan iyiliklerin karşılığının öbür dünyada alınacağına inanılır.

  • Ne yavuz ol asıl, ne yavaş ol basıl.
ANLAMI

Ne gereğinden  fazla güç gösterip kimseyi ez, ne de kendine saygısızlık edilmesine izin ver.

  • Nikahta keramet vardır.
ANLAMI

Nikahlanıp evlenenlerin, gün geçtikçe birbirlerini daha iyi tanıyıp daha  çok seveceklerine inanılır.

  • Nisan yağar sap olur, mayıs yağar çeç olur.

ANLAMI

Nisan yağmurları, ekinlerin gelişip boy atmasını sağlar. Mayıs yağmurlarıysa ekinlerin başaklarını olgunlaştırır.

  • Niyet hayır, akıbet hayır.
ANLAMI

İyi niyetle başlanan veya hayır için yapılan işler, iyi bir şekilde sonuçlanır.


O

  • Oğlan anası kapı arkası, kız anası minder kabası.
ANLAMI

Gelin ve  kaynana pek anlaşamaz, gelin kaynanasının evine gelmesini de istemez. Gelirse de resmi davranır. Eğer annesi gelirse çok iyi ağırlanır.

  • Oğlan atadan bilir sofra açmayı, kız anadan öğrenir biçki biçmeyi.
ANLAMI

Evdeki iş bölümleri farklılık gösterir. Çocuklar da bazı şeyleri büyüklerine bakarak öğrenir.

  • Oğlan dayıya kız halaya çeker.
ANLAMI

Erkek çocukların dayıya kız çocuklarınsa anneye benzediğine inanılır.

  • Olacakla öleceğe çare bulunmaz.
ANLAMI

Ölüm ve doğal afetleri engellemek mümkün değildir. Bundan dolayı insanlar doğa tarafından gerçekleşen olaylar karşısında genellikle çaresizdirler.

  • Olan dört bağlar, olmayan dert bağlar.
ANLAMI

Zengin olan kişi, istediği gibi yaşar. Yoksul olan kişiyse çalıştığı parayı nereye harcayacağını düşünür. Bundan dolayı yoksulluk içerisinde yaşar.

  • Olmaz olmaz deme, olmaz olmaz.
ANLAMI

Pek çok şey önce hayal edilir. Sonra gerçekleştirilir. Bazı bilim adamları düşünülen her şeyin yapılabileceğine inanır. Bundan dolayı ümitsiz olmamak gerekir.

  • Onmadık yılın yağmuru harman vakti yağar.

ANLAMI

Harman vakti yağan yağmur, harmandaki ürüne zarar verir. Çiftçiyi perişan eder. Bunun gibi zamansız olan işlerden zarar edilir.

  • Ortak gemisi yürümüş, elti gemisi yürümemiş.
ANLAMI

Bir erkeğin iki karısı anlaşabilir ancak kardeşlerin karıları birbiriyle anlaşamazlar.

  • Ortak öküzden başka buzağı yeğdir.
Küçük ama yalnız bize ait olan bir mal, büyük ama ortak olan maldan daha iyidir.

  • Otu çek köküne bak.
ANLAMI

 Kişinin nasıl biri olduğunu anlayabilmek için soyuna ve sopuna bakmak gerekir. 

  • Otuz iki dişten çıkan, otuz iki mahalleye yayılır.
ANLAMI

Birinin söylediği olumsuz bir söz, mahalleye yayılır.


  • Oynamasını bilmeyen kız, "Yerim dar" demiş; yerini genişletmişler, "Yenim dar" demiş.
ANLAMI

İnsanın bir işi yapmaya gönlü yoksa onun için bahaneler uydurur.


Ö

  • Ödünç güle güle gider, ağlaya ağlaya gelir.
ANLAMI

Ödünç alan kişi, işi görüleceği için veren kişi de bir tanıdığına yardımcı olduğu için memnun olur. Ödünç verilen şey para ise genellikle zamanında ödenmez, mal ise eskimiş ya da bozulmuş olarak geri gelir.

  • Öfke baldan tatlıdır.
ANLAMI

Öfkelenen kişi bağırıp çağırdığı için rahatlar. Ayrıca altta kalmamanın hazzını yaşar.

  • Öksüz hırsızlığa çıkarsa ay ilk akşamdan doğar.
ANLAMI

Kimsesiz insan, bir iş yapmaya kalktığında pek çok engelle karşılaşır. Çevresinde kendisine yardım edecek kimse olmadığı gibi şansı da pek yoktur.


  • Öksüz kuzu, toklu olmaz.
ANLAMI

Kimsesiz olan kişi, destekleyeni olmadığı için durumunu düzeltemez.

  • Öksüz oğlan göbeğini kendi keser.
ANLAMI

Kimsesiz kişi, kendi işini kendisi yapmak zorundadır.

  • Ölenle ölünmez.
ANLAMI

Ölen kişi çok sevilen bir kişi olsa bile, geride kalanlar için hayat devam etmektedir.


  • Ölmüş koyun kurttan korkmaz.
ANLAMI
 
Ölmüş koyunun kurttan haberi bile olmaz. Kaybedecek bir şeyi olmayanlar da hiçbir şeyden korkmazlar.

  • Ölüm hak miras helal.
ANLAMI

Ölüm nasıl doğal bir durumsa ölenden kalan mirasın paylaşılması da o kadar doğaldır.

  • Ölümü gören hastalığa razı olur.
ANLAMI

1. Ölüm son durak olduğu için çoğu kişi korkar. Acılar içinde kıvranan bir hasta dahi ölmektense o şekilde yaşamaya razı olur.

2.İnsan, büyük zarar göreceğini hissettiği bir işte daha küçük zararlara razı olur.


  • Ölürse yer beğensin, kalırsa el beğensin.
ANLAMI

 Her aile çocuğunun iyi yetişmesini ister. Bazı aileler buna o kadar değer verir ki ya adam gibi adam olsun ya da ölsün diye düşünebilirler.

  • Ölüsü olan bir gün, delisi olan iki gün ağlar.
ANLAMI

Ölüsü olan ev halkı, ilk günlerde çok üzülür. Ama zamanla bu duruma alışırlar. Delisi olan ev halkıysa delinin çevresine verdiği zararlarla uğraşmak zorunda kalır ve her gün üzülür.

  • Önce düşün, sonra söyle
ANLAMI

Düşünüp taşınmadan söylenen söz, maksadı aşar ve yanlış anlamaya sebep olur. Bundan dolayı sözü söylemeden önce sözün nereye varacağını düşünmemiz gerekir.


P

  • Padişahın arkasından bile kılıç sallarlar.
ANLAMI

Çok büyük bir mevkide bulunan kişinin yüzüne gülünür ama arkasından kuyusu kazılmaya çalışılır.

  • Palamut çok biterse kış erken olur.
ANLAMI

Palamut çok olursa o sene kışın erken  gelmesi beklenir.

  • Papaz her gün pilav yemez.
ANLAMI

Bir insanın şansı her zaman iyi olmaz. Zaman zaman beklemediği bir durumla karşılaşabilir.

2.Kötü davrandığımız kişi, her zaman sabırlı olmayabilir ve her an patlayabilir.

  • Para ile imanın kimde olduğu belli olmaz.
ANLAMI

Bir kimsenin ne kadar parası olduğu, bakmakla bilinmez. Bunun gibi bir kimsenin ne kadar inandığını da ancak Allah bilebilir, başkaları bilemez.

  • Para isteme benden soğurum senden.
ANLAMI
 
 Borç olarak verilen paranın geri alınamama ihtimalinden dolayı çoğu kişi borç vermek istemez ve borç istenmesinden de hoşlanmaz.

  • Paran gitti mi diye sormazlar, işin bitti mi diye sorarlar.
ANLAMI

Bir işe başladığımızı bilen tanıdıklar," Paran kaldı mı?" diye sormazlar " İşi bitirebildin mi?" diye sorarlar.

  • Paranın yüzü sıcaktır.
ANLAMI

Her türlü hizmet ve mal para ile sağlandığı için herkes parayı sever.

  • Para parayı çeker.
ANLAMI

Varlıklı kişi, para kazanabileceği her türlü işi kurabilir.

  • Parası ucuz olanın kendisi kıymetli olur.
ANLAMI

Para harcamaktan çekinmeyen, parasını çevresiyle yiyip içen bonkör kişi kendisinden sebeplenenlerin gözünde kıymetli olur.

  • Parayı veren düdüğü çalar.
ANLAMI

Parasını vererek pek çok şey yapmak mümkündür.


  • Parayı zapt etmek deliyi zapt etmekten zordur.
ANLAMI

Paranın açamayacağı kapı yoktur. Caziptir insanı çeker. Parası olan kişi kötü yollara düşebilir. Bundan dolayı Bu yollara sapmamak için insanın kendisini tutması gerekir.

  • Pazarda herkes ambarındaki unu kadar konuşur.
ANLAMI

1. Pazara çıkan kişi maddi olanaklarına göre hareket eder. 2. Kişi, bildiği konularda konuşur ve o kadar konuşmalıdır.

  • Pekmezi küpten, kadını kökten al.
ANLAMI

İnsan, yediği içtiği şeyleri alırken kaliteli ve temiz olmasına dikkat ettiği gibi  aile kuracağı kişiyi de soyuna sopuna , huyuna suyuna bakarak seçmelidir.

  • Yaş olma sıkılırsın, pek de kuru olma kırılırsın.

ANLAMI

Her istenilene hemen evet ya da hayır demek doğru değildir. Kişi yerine göre evet ya da hayır demesini bilmelidir. Böyle olmazsa kişi tavrına göre ya ezilir ya da kırılır.

  • Pilavdan dönenin kaşığı kırılsın.
Bazı kişileri başladığı işten döndürmek mümkün değildir. Bu tipler, kendilerini uyaranlara bu atasözünü söyleyerek yanıt verirler.

  • Pilav yiyen kaşığını yanında taşır.
ANLAMI

Bir işi yapmak ya da bir işten yararlanmak isteyenin, buna hazırlıklı olması ve  gerekli olacak şeyleri yanında bulundurması gerekir.


R

  • Rağbet güzel ile zenginedir.
ANLAMI

Para ve güzellik herkes için önemlidir. Bu yüzden, güzel ve zengin olan kişilere hemen hemen herkes değer verir.

  • Ramazanda yalan söyleyenin bayramda yüzü kara olur.
ANLAMI

1. Ramazanda oruç tutmayan, bayramda oruç tutanlar gibi sevinemez. 2.Yalanı ortaya çıkan kişi, utanır o ortamda kimsenin yüzüne bakamaz.

  • Rençber kırk yılda, tüccar kırk günde.
ANLAMI

En çok parayı ticaretle uğraşan kişi kazanır. Diğer meslek sahipleri onun kadar para kazanamaz. Bir çiftçinin bir yılda kazandığını, bir tüccar kırk günde kazanabilir.

  • Rüşvet kapıdan girince iman bacadan çıkar.
ANLAMI

Rüşvet vermek de almak da suçtur. Ama buna rağmen devlet dairelerinde işlerini hallettirmek isteyen kişiler, olmayacak işleri oldurmak için yetkili kişilere rüşvet teklif ederler. Rüşveti duyan zayıf karakterli memurlar, o anda Allah korkusunu unutup parayı cebe indirirler.

Rüzgara tüküren kendi  yüzüne tükürür.Rüzgar eken fırtına biçer.

ANLAMI

Kişi, kendisinden daha güçlü birine bulaşırsa yenilir ve kendisine zarar vermiş olur.

  • Rüzgar eken fırtına biçer.
ANLAMI

Kötülük karşılıksız kalmaz. Kötülük eden fazlasıyla zarar görür.

  • Rüzgar esmeyince yaprak oynamaz.
ANLAMI

Bazı şeylerin gerçekleşmesi ancak koşulların uygun olmasıyla mümkündür.

  • Rüzgarın önüne düşmeyen yorulur.
ANLAMI

Toplumun anlayışına aykırı işler yapanlar, zorluklarla karşılaşır ve çok yorulur.


  • Rüzgarlı havanın kuytusu, yağmurlu havanın uykusu.
ANLAMI

1. İnsan güvenli bir ortamda bulunmak ister. Mümkün olduğunca gergin ortamlardan uzak durur. 2. Kuytu insanı rüzgardan korur. Yağmurlu havanın uykusu da hem tatlı hem dinlendiricidir.

S

  • Sabahın kızıllığı akşamı kış eder, akşamın kızıllığı sabahı güz eder.
ANLAMI

Sabahın kızıllığı gecenin soğuk geçeceğinin, akşamın kızıllığıysa yarın havanın güzel olacağının habercisi olarak algılanır.

  • Sabah ola hayır ola.
ANLAMI

Gün boyunca çalışan kişi, akşama yorgun olur. Bu durumdayken iş yapmak ya da yapılacak bir işe karar vermek doğru olmaz. böyle durumlarda sabahı beklemekte hem fayda hem de yarar vardır.

  • Sabah sürçen geceye kadar sürçer.
ANLAMI

İtina ile başlanılmayan işler sonuna kadar öyle gider.  Elde edilen sonuç  ya da ürün, istenildiği gibi olmaz.


  • Sabahtan karnını doyuran, küçükken evlenen aldanmamış.
ANLAMI

Sabah kahvaltısını yapan kişi, daha sağlıklı ve verimli olur.  Yaşıtlarına göre erken evlenen kişiyse daha çabuk olgunlaşıp çocuk sahibi olur.

  • Sabır acıdır, meyvesi tatlıdır.
ANLAMI

Sabırlı olmak önemli bir özelliktir. Herkes sabırlı olmayı beceremez çünkü sabırlı olmak acı ve sıkıntıya katlanmayı gerektirir. Ama sabırlı olan daima kazançlı çıkar ve selamete erer.

  • Sabrın sonu selamettir.
Her gecenin bir sabahı olduğu gibi sıkıntılı ve acılı günlerin de bir sonu vardır sabreden sonunda rahata ve huzura kavuşur.

  • Saçın ak mı kara mı önüne düşünce anlarsın.
ANLAMI

Bir işin iyi mi yoksa kötü mü sonuçlanacağını iş bitince anlarsın.

  • Sadık dost akrabadan yeğdir.
ANLAMI

Ailevi sebeplerden dolayı kardeşlerin arası açılabilir. Bu yüzden gerçek dost akrabadan da kardeşten de ileridir. iyi günde de kötü günde de yanımızdadır.

  • Safa ile yenen, cefa ile kazanılır.
ANLAMI
 
Keyifle harcanan para, çok zorluklar çekilerek kazanılır.

  • Sağılır ineğin buzağısı kesilmez.
ANLAMI

Buzağı anasını emdikçe o inekten süt alınır, emmezse alınamaz. İnekten süt alabilmek için buzağı kesmemek gerektiği gibi yararlanılan bir üretim aracının çalışmasını ve  devamlılığını sağlayan şeylere zarar vermemek gerekir.

  • Sağır işitmez uydurur.
ANLAMI

Sağır duymaz ama bunu belli etmemek için ya da sohbete katılmak için duymuş gibi uydurarak konuşur.

  • Sahipsiz eve it buyruk.
ANLAMI

Yaşanılan yere sahip çıkmak ve koruyucu önlemler almak gerekir. Böyle yapılmazsa kötü kişiler egemenliği ele geçirir.

  • Sakal bıyığa denk olmayınca berber yapsın.
ANLAMI

1.Gerçekleştirilmesi olanaksız bir işi çok usta olsa da  kimse yapamaz. 2. Kazancı ihtiyaçlarını karşılamaya yetmeyen kişi, kolay kolay bütçesini denkleştiremez.

  • Sakınılan göze çöp batar.
ANLAMI

Üzerine çok düşülen, titizlikle korunan şeyler kazaya veya zarara daha çok uğrar.



  • Sakla samanı gelir zamanı
ANLAMI

Gereksiz görülen şeyler bekletilmelidir ki bir gün lazım olabilir. 

  • Sanat altın bileziktir.
ANLAMI

Herhangi bir dalda ustalığı olan kişi, hiçbir zaman işsiz kalmaz. Aynı zaman da para sıkıntısı da çekmez. Bundan dolayı zanaat altın bileziğe benzer çünkü her an paraya çevrilebilir.

  • Sana lafla vurana sen aşla vur.
ANLAMI

Erdemli insan, kendisine kötülük yapana kötülükle değil iyilikle karşılık verir.

  • Sanatı ustadan görmeyen öğrenemez.
ANLAMI


Zanaat, uzun yıllar bir usta yanında çalışarak öğrenilir. Başka türlü öğrenilemez.

  • Sarhoştan deli bile korkar. 
ANLAMI

Sarhoş olan kişi kendinde değildir,  abuk sabuk hareketler yapabilir. Bundan dolayı kendisine de başkasına da zarar verebilir. Sarhoş bir kimseden delinin bile çekinmesi bundandır.
  • Sarımsağı gelin etmişler, kırk gün kokusu çıkmamış.
ANLAMI

İnsan kötü yanlarını kolay kolay belli etmez. Bundan dolayı biri hakkında yargıda bulunmakta acele etmemek gerekir.

  • Sayılı günler tez geçer.
ANLAMI

Süresi verilen bir işe, hemen başlamak gerekir. Oyalanırsak süresinde işi bitiremeyiz.

  • Sel ile gelen yel ile gider.
ANLAMI

Emek vermeden ele geçen para çarçur olur.

  • Sen ağa ben ağa, koyunları kim sağa?
ANLAMI

Herkes ağa olursa veya işten kaçarsa  bütün işler ortada kalır.

  • Sen bir garip çingenesin, telli zurna nene gerek?
ANLAMI

Yoksul ve kimsesiz bir kişinin, varlıklı bir kişi gibi harcama yapması ya da boyundan büyük işlere kalkışması doğru değildir.

  • Sen işten korkma iş senden korksun.
ANLAMI

Yapılacak işin gözde büyütülmesi insanın hevesini kırar. Bundan dolayı kokmadan işe girişmek ve sabırla çalışmak gerekir.

  • Sevda geçer yalan olur, sonra sokar yılan olur.
ANLAMI

Birbirini çok seven çiftler, sevgilerini yitirdiklerinde geçirdikleri eski güzel günler yalan olur. gelecekte de birbirlerine zarar verebilirler.

  • Serçeden korkan darı ekmez.

ANLAMI

Tehlikeleri gözde büyüterek işe girişmekten kaçınanlar, amaçlarına ulaşamazlar.

  • Seyrek git dostuna, kalksın ayak üstüne.
ANLAMI

Her şeyin fazlası insanı usandırır. Çok sık ziyaret edilen dost da bu durumdan sıkılır ve giderek bizi hoş karşılamaz olur. Bundan dolayı ziyaretin azı makbuldür. Seyrek ziyaretlerde insan daha iyi karşılanır ve ağırlanır.

  • Sinek küçüktür ama mide bulandırır.
ANLAMI

Kendi açımızdan küçük ve önemsiz görülen bazı şeyler, başkalarında kötü ve olumsuz izlenim bırakabilir.
  • Sofu soğan yemez, bulunca sapını koymaz.
ANLAMI

Kötü iş yapmıyormuş gibi görünerek saman altından su yürüten, fırsatını bulunca da kötülük yapmaktan
hiç çekinmeyen insan pek çoktur.
  • Soğanın acısını yiyen bilmez doğrayan bilir.
ANLAMI

Herhangi bir işin ne denli zor yapıldığını o işin sonucundan yararlan bilmez ancak o işi yapan bilir.

  • Söz var, dağa çıkarır; söz var dağdan indirir.
 ANLAMI

Sözün değerini bilmek ve dikkatli konuşmak gerekir. Karşımızdaki kişi,  söylediğimiz söze ve söyleyiş tarzımıza  bakarak tavır alır. Güzel konuşursak uysallaşır, çirkin konuşursak uysallaşır.

  • Söz var iş bitirir, söz var baş yitirir.
ANLAMI

Tatlı dilli insan, olmaz işleri oldurur. Sivri dilli yani konuşmasını bilmeyen insan olabilecek işini bile gördüremez. Ayrıca başını da belaya sokabilir.


  • Su akarken testiyi doldurmak gerekir.
ANLAMI
 
İnsan para kazanabiliyorken geleceğini düşünerek yatırım yapmalı yani mal mülk sahibi olmaya bakmalıdır.

Ş

  • Şahin ile deve avlanmaz.
ANLAMI

Şahinle ancak kuş avlanır, deve avlanamaz. Bunun gibi  büyük bir iş yapmak isteyenin, buna uygun araç-gereç ve eleman kullanması gerekir.

  • Şahin küçüktür ama koca turnayı havadan indirir.
ANLAMI

Görünüşe aldanmamak gerekir. Görünüşünün tersine çok bilgili, becerikli ve güçlü olan insanlar da vardır.
  • Şaraptan bozma sirke keskin olur.
ANLAMI

Sonradan yoldan çıkan kişi, öteden beri yolunu şaşırmış olan kişiyi geçer.

  • Şaşkın ördek başını bırakır, kıçından dalar.
ANLAMI

Nasıl yapılacağını bilmediği işi yapmaya kalkışan kişi, hem başarısız hem de gülünç olur.

  • Şeyh uçmaz müridi uçurur.
ANLAMI

Mürit, şeyhine çok bağlı olup onun her dediğine inanır. Hatta bazen çok ileri gider. Öyle bir şey olmadığı halde, şeyhte olağanüstü özellikler bulunduğunu söyler ve her yerde anlatır. böylece uçmayan şeyhi uçurur.

  • Şeytan adamı kandırır ama suyunu ısıtmaz.
ANLAMI

Kötü niyetli kişi, insanı yoldan çıkarır. Yoldan çıkardığı kişinin, başı derde girince ona yardımcı olmaz ve ortadan kaybolur.

  • Şeytanın dostluğu darağacına kadardır.
ANLAMI

Kötü kişinin dostluğu işi bitinceye kadardır. Bundan dolayı böyle kişilerin dostluğuna güvenmemek gerekir.

  • Şeytanla kabak ekenin kabak başına patlar.
ANLAMI

Düzenbaz bir kişiyle arkadaşlık yapan, er geç bir hilenin kurbanı olur.

  • Şimşek çakmadan gök gürlemez.
ANLAMI

Bir olayın gerçekleşmesinden önce, bununla ilgili bazı işaretler görülür.

T

  • Tabağa sorarsan dünyada fena koku yoktur.
ANLAMI

Kötülükten başka bir şey bilmeyen kişi için dünyada kötü bir şey de kötülükte yoktur.

  • Tabak sevdiği deriyi yerden yere çalar.
ANLAMI

Bazı kişiler sevdikleri kişileri eleştirirken yerden yere vururlar. Bunu onların iyiliklerini düşünerek yaparlar.

  • Tabancanın dolusu bir kişiyi korkutur, boşu kırk kişiyi.
ANLAMI

Dolu tabanca taşıyan sıkmak zorunda olmaktan korkar. Boş tabanca taşıyansa hem böyle bir korku yaşamaz hem de düşmanlarını korkutmuş olur.

  • Talihsiz hacıyı deve üstünde yılan sokar.
ANLAMI

Bir kimsenin şansı iyi değilse o kişinin başına olmadık yerlerde akla gelmeyen belalar gelir.

  • Tan yeri ağarınca hırsızın gözü kararır.
ANLAMI

Yasa dışı işlerle uğraşan kişi, yapacağı kötü iş için uygun bir zaman bekler. Elverişli durum ortadan kalkınca, artık hiçbir şey yapamaz olur.

  • Tarlada izi olmayanın, harmanda sözü olmaz.
ANLAMI

Kendini yeterince işine vermeyen bir kişiden kimseye hayır gelmez. Böyle bir kişinin, ortaya çıkan işle ilgili olarak söz söyleme hakkı yoktur, olamaz da

  • Tarlanın iyisi suya yakın, daha da iyisi eve yakın.
ANLAMI

Sulanan tarla verimli olur. Hele tarla, eve yakın ve bakımı güzelse daha da bol ürün olur. Bunun gibi çalışılan yerin  eve yakın olması çalışan kişilerin verimini arttırır.

  • Tarlayı koçan zapt etmez, saban zapt eder.
ANLAMI

Tarlanın tapusuna sahip olmak, ona gerçek anlamda sahip olmak değildir. Gerçek sahiplik, o tarlayı gerektiği gibi işleyip ondan en iyi şekilde yararlanmaktır.

  • Tarlayı taşlı yerden kızı kardeşli yerden.
ANLAMI

Taşlı tarla daha verimli olur. Bu yüzden, tarlayı taşlı yerden almak gerekir. Kardeşleri ile ilgilenme zorunluluğu kız çocuklarının daha iyi yetişmesini sağlar.  Bundan dolayı alınacak kızın çok kardeşli olması tercih edilir.

  • Taş altında olmasın da dağ ardında olsun.
ANLAMI

Ayrılık zordur ama tekrar kavuşma umudu vardır. Ölen kişiye kavuşma imkanı yoktur.

  • Taş yerinde ağırdır.
ANLAMI

Kişinin değeri, yaşadığı bölgede daha iyi bilinir. Bundan dolayı yaşadığı çevrede bir ağırlığı vardır ve sözü geçer.
  • Taşıma su ile değirmen dönmez.
ANLAMI

İşi tutacak olanın yeterince gücü ve olanağı yoksa başkalarının katkılarıyla bu işi sürdüremezler.

  • Tatarın kılavuza ihtiyacı yoktur.

ANLAMI

Ne yapacağını, nasıl davranacağını ve işini çok iyi bilen birine, ne yol gösterilmesine ne de akıl verilmesine ihtiyacı yoktur.

  • Tatlı dil yılanı deliğinden çıkarır.
ANLAMI

Tatlı dilin yani etkili ve güzel konuşmanın yaptıramayacağı hiçbir iş yoktur. Liderler kitleleri, komutanlar askerleri konuşarak yönlendirir. Tatlı dil, yalnızca tanıdığı değil, düşmanı dahi yumuşatır.

  • Tatlı tatlı yemenin acı acı geğirmesi olur.
ANLAMI

Geleceğini düşünmeksizin safa sürüp günü birlik yaşayan kişi, ileride mutlaka bunun cezasını çeker.

  • Tatsız aşa tuz neylesin, akılsız başa söz neylesin.
ANLAMI

Gerektiği gibi pişirilmeyen yemek, tuz dökmekle tatlandıramaz. Bunun gibi, akılsız insan da sözden anlamaz. Sözle yola gelmez.

  • Tatlı ye tatlı söyle.
ANLAMI

İyi davranan ve  güzel sözler söyleyen, aynı şekilde karşılık görür.

  • Tavşan dağa küsmüş, dağın haberi olmamış.
ANLAMI

Önemli bir kişi, önemsiz bir kişinin kendisine küsmüş olmasını umursamaz.

  • Tavuk kaza bakmış kıçını yırtmış.
ANLAMI

Gücümüz ve olanaklarımız izin vermediği halde, başkalarına özenerek onlar gibi olmaya, onlar gibi yaşamaya kalkarsak kendimize zarar vermiş oluruz.

  • Tayfanın akıllısı geminin dümeninden uzak durur.
ANLAMI

Akıllı kimse, bilmediği ve beceremeyeceği, yani kendisini aşan işleri yapmaya kalkışmaz.

  • Tek kanatla kuş uçmaz.
ANLAMI

Kişi, bazı şeyleri tek başına yapamaz. Böyle işler yardımlaşarak ve ekip halinde çalışarak yapılırsa başarılı olunur.

  • Tekkeyi bekleyen çorbayı içer.
ANLAMI

Çalışmasını ve sabretmesini bilen kişi, mutlaka istediğini elde eder.

  • Tembele iş buyur, sana akıl öğretsin.
ANLAMI

Tembel kişi, ondan bir iş istendiğinde söyleneni yapmaz. Ama nasıl yapılacağı konusunda insana akıl verir.

  • Temiz iş, altı ayda çıkar.
ANLAMI

Bir işin iyi ve güzel olması için yeteri kadar süre çalışmak gerekir.

  • Tereciye tere satılmaz.
ANLAMI

Bir işi iyi bilen  bir kimseye o işi öğretmeye çalışmak hem yanlış hem de ayıptır.

  • Terzi kendi söküğünü dikemez.
ANLAMI

İnsan başkalarına yaptığı hizmeti, sıra kendisine gelince çoğu kez savsaklar.

  • Terziye dinlen demişler ayağa kalkmış.
ANLAMI

Oturarak iş yapanların dinlenmesi ayağa kalkarak olur.

  • Teşbihte hata olmaz.
ANLAMI

Konuşurken anlatacaklarımızı iyi anlatabilmek  için kaba da olsa bazı benzetmeler yapılabilir.

  • Tevekkelin gemisi batmaz.
ANLAMI

çaba gösterip elinden geleni yapan kişi, sonrasında işini  Allah'a bırakırsa rahat eder.

  • Tırnağın varsa başını kaşı.
ANLAMI

İnsan, nasıl olsa yardım ederler diye düşünerek bir işe girişmemelidir. Kendisine güveniyorsa  o zaman bir işe girişmelidir.

  • Tilkinin dönüp geleceği yer, kürkçü dükkanıdır.
ANLAMI

Kişi, işi ve alışkanlıkları gereği, bulunması gereken yerlerden uzak kalamaz. Dönüp dolaşıp oralara yine gelir.

  • Tok açın halinden anlamaz.
ANLAMI

Varlık içinde yaşayan insanlar, yoksulluk içinde zar zor geçinenin halinden anlamaz.

  • Tok ağırlaması güçtür.
ANLAMI

 Aç kişi önüne konulan yemeği iştahla yer. Ama tok kişiye yemek beğendirmek zordur. Bu yüzden ağırlanması da zor olur.

U

  • Ucuz alan pahalı alır.
ANLAMI

Herhangi bir malı, ucuz diye alan, aslında pahalıya almış olur. Çünkü ucuz mal defolu ya da kalitesizdir. Bu yüzden de kısa sürede yıpranır ve kullanılamaz hale gelir.

  • Ucuzdur vardır illeti, pahalıdır vardır hikmeti.
ANLAMI

Pahalı mal, kaliteli olduğundan uzun süre dayanır. Ucuz mal kalitesiz olacağından, kısa sürede kullanılamaz hale gelir. Bu yüzden ucuzluğuna aldanıp bir şey almak yanlıştır. Bir şey alınacaksa iyisini almak gerekir.

  • Ucuz etin yahnisi tatsız olur.
ANLAMI

Her etten, hele ucuz etten yahni yapılmaz. Yapılırsa da tatsız olur. Ucuz olan her şey böyledir ya işe yaramaz ya da uzun süre kullanılamaz. 

  • Ulular köprü olsa basıp geçme.
ANLAMI

Değerli ve bilge kişilere saygıda kusur eden ve onlara yeterince önem vermeyen toplumlar, kısa sürede yozlaşmaya mahkumdurlar. Kadir kıymet bilmeyen cahil kimse, kaba davranışlarıyla yüce kişileri kırıp incitebilir. Böyle yapılmasına değerli kişiler seslerini çıkarmasa dahi biz buna izin vermemeliyiz.

  • Ulu sözü dinlemeyen uluyakalır.
ANLAMI

Büyük sözü dinlemeyen kimse çoğu zaman  yanlışlar yapar.

  • Ummadığın taş baş yarar.
ANLAMI

Görüntü aldatıcıdır. Kimin ne zaman, nerede ne yapacağı ne kadar başarılı olacağı bilinemez. Beklenmedik bir kişi harika işler yapabilir.

  • Umut fakirin ekmeğidir.
ANLAMI

Yoksul kişiler, bir gün durumlarının düzeleceğine dair hayaller kurarak avunurlar.

  • Ustanın çekici bin altın
ANLAMI

Usta kişi, kimsenin yapamadığı bir işi tecrübesi sayesinde bir çırpıda yapabilir. Bu yüzden usta kişinin emeği ve bilgisi altın değerindedir.

  • Utananın oğlu kızı olmamış
ANLAMI

Utanan ya da üşenen kişinin çoluğu çocuğu olmayacağı gibi, herhangi bir konuda başarılı olması da beklenemez.

  • Utanma pazar, dostluğu bozar.
ANLAMI

Dostlar ya alışveriş etmemeli ya da utanıp sıkılmadan her şeyi açık seçik konuşarak bu alışverişi gerçekleştirmelidirler. Böyle yapılmazsa dostların arası bozulur.

  • Uyku ölümün kardeşidir.
ANLAMI

Uyuyan kişinin çevresi ile ilgisi kesildiğinden olup bitenden haberi olmaz. Bu yüzden uyku ölümün kardeşi sayılır.

Ü


  • Üç göç bir yangın yerini tutar.
ANLAMI

Birkaç kez taşınmak zorunda kalanın eşyaları yangın görmüşçesine zarara uğrar.

  • Üç kuruşluk eşeğin, beş paralık sıpası olur.
ANLAMI

Değersiz bir kimsenin veya makinenin verimi de buna göre olur.

  • Üçlenmemiş eken, olmamış biçer.
ANLAMI

Bir işin gerçekleşmesinin belirli koşulları vardır. Bunlar yerine getirilmeden, o işe başlanırsa olumlu sonuca ulaşılamaz.
  • Ürümesini bilmeyen köpek sürüye kurt getirir.
ANLAMI

1. Beceriksiz kişi, iyilik yapayım derken zarara yol açar. 2. Konuşmasını bilmeyen kişi, hem kendinin hem de çevresinin başını derde sokar..

  • Ürüyen köpek ısırmaz.
ANLAMI

Bağırıp çağırarak çevresini korkutmaya çalışan kimse saldırganlık yapmaz.

  • Üşüntü köpekler mandayı paralar.
ANLAMI

Tek bir köpek, mandaya bir şey yapamaz. Ama birkaç köpek, mandayı devirebilir. yani birlikten kuvvet doğar.

  • Üveye etme özünde bulursun, geline etme kızında bulursun.
ANLAMI

Herkes ettiğini bulur. Üvey çocuğuna iyi davranmayan bir kimsenin, öz çocuğu aynı acılara maruz kalabilir. Gelinine iyi davranmayan bir kimsenin, kızı gelin olduğunda aynı sıkıntıları yaşamak zorunda kalabilir.

  • Üvey öz olmaz kemha bez olmaz.
ANLAMI

İpek kumaştan bez olmaz. Üvey evlat ne kadar iyi olursa olsun özün yerini tutmaz.

  • Üzümü ye de bağını sorma.
ANLAMI

Yararlanılan şeyin nereden geldiğinin önemi yoktur.

  • Üzüm üzüme baka baka kararır.
ANLAMI

Her zaman bir arada bulunan veya arkadaşlık eden kimseler, birbirlerinden huy kaparlar, böylece de birbirine benzemeye başlarlar.

V

  • Vakit nakittir.
ANLAMI

Dünyada zamandan daha değerli hiçbir şey yoktur.  Çünkü giden zaman geri gelmez. Yapılacak işler ve yaşanacak tüm güzellikler için zamana ihtiyaç vardır.

  • Vakitsiz öten horozun başını keserler.
ANLAMI

Yapılacak bir açıklama veya uyarının, uygun bir zamanda yapılması gerekir. Bu iş zamansız yapılırsa yapanın başı belaya girer.

  • Vardığın yer körse gözünü kapa.
ANLAMI
Gittiğimiz yerde eş, dost bulabilmek yani yalnız kalmamak ve yadırgamamak için oradaki yaşam biçimine ve anlayışına uygun davranmak gerekir.
  • Var evi kerem evi, yok evi verem evi.
ANLAMI

Varlıklı kişinin geleni gideni eksik olmaz, birlikte yenilir içilir. Bu yüzden de ev pek şenlik olur. Yoksulun evinde aranan bulunmaz, günler bin bir sıkıntı içinde geçer.

  • Varışına gelişim, tarhana aşına bulgur aşım.
Sevgi ve saygı karşılıklı olur. Konuğunu olanakları Ölçüsünde ağırlayan, yapabileceği her şeyi yapan bir kimse, karşı tarafa konuk olduğunda çok iyi bir şekilde ağırlanır.

  • Varlığa güvenilmez.
ANLAMI

Sahip olunan şeylere güvenip har vurup harman savurmak doğru değildir.

  • Varını veren utanmamış.
ANLAMI

Muhtaç kişiye iyi niyetle, olanakları ölçüsünde yardım etmeye çalışan kimsenin utanması için hiçbir sebep yoktur.

  • Varsa hünerin, her yerde vardır yerin.
ANLAMI

Elinden bir çok iş gelen hünerli kişi, gittiği her yerde rahat eder ve itibar görür.

  • Varsa pulun herkes kulun, yoksa pulun dardır yolun.
ANLAMI

Parası pulu olan kişi, parasını vererek her işini yaptırabilir. Parası olmayanın böyle bir şansı yoktur. O kendi işini kendi yapmak zorundadır. 
  • Var varlatır, yok söyletir.
ANLAMI

Varlıklı kişi, parasını çalıştırarak varlığına varlık katar ve bununla övünür. Yoksul kişi, çektiği sıkıntıları ve çaresizliğini anlatır.

  • Veren eli herkes öper.
ANLAMI

Eli açık yardımsever kimse, çevresinde sayılır ve takdir edilir.

  • Veren eli kimse kesmez.
ANLAMI

Yardımsever kimsenin iyilik yapmasına hiç kimse karşı çıkamaz.

  • Veresiye şarap içen iki kez sarhoş olur.
ANLAMI

Veresiye alışveriş yapan kimse hem alırken hem de öderken üzülür.

  • Verirsen doyur, vurursan duyur.
ANLAMI

Yapılan yardımın yeterli miktarda olması gerekir. En azından karşı tarafın bir eksiğini  giderecek düzeyde olması gerekir. Doğru olan, olabildiğince kavgadan uzak durmaktır. Ama istemeden de olsa kavgaya girilmişse acımasızca vurmak ve bunu duyurmak gerekir.

  • Vermeyince Mabut ne yapsın Mahmut?
ANLAMI

Başımıza gelen her şeyin Allah tarafından verildiğine inanılır. Buna göre kişi alnında ne yazıyorsa onu yaşar. Bu söz çalışan ama kazanamayan, yoksulluktan bir türlü kurtulamayan kişiler için söylenir.

  • Vücut kocar, gönül kocamaz.
ANLAMI

Kişi yaşlandıkça gücü azalır, melekeleri zayıflar, gençliğinde yapabildiği pek çok şeyi yapamaz. Ama gönül yaşlanmaz. Hoşlandığı şeylerden yine hoşlanır. Yapamayacak olsa da bir çok şeyi hayal eder.

  • Verme malını veresiye, akar gider kara suya.
ANLAMI

 Veresiye satış yapan kişi, alacaklarını tahsil edemezse iflas eder. Bu yüzden veresiye vermekten kaçınmak gerekir.

Y


  •  Yabancı koyun kenarda yatar.
ANLAMI

İnsan yabancısı olduğu bir yere hemen uyum sağlayamaz.

  • Yağına kıymayan çöreğini yoz yer.
ANLAMI

Yağsız çörek, yağlı çöreğe göre kuru ve tatsız olur. Bunun gibi, uygun malzeme kullanılmayan veya titizlikle yapılmayan işler sonuçlansa bile ortaya iyi bir iş ya da ürün çıkmaz.

  • Yağmur yağsa kış değil mi?  Kişi halini bilse hoş değil mi?
ANLAMI

Kendisini olduğu gibi gösteren kişi, herkes tarafından sevilir ve sayılır.

  • Yağ yiyen köpek tüyünden belli olur.
ANLAMI

Yasa dışı iş yapan kişi, çalışmadığı halde çalışandan üstün giyim kuşamı ve para harcayışıyla dikkat çeker ve kendini belli eder.

  • Yalancı kim? İşittiğini söyleyen.
ANLAMI

Doğruluğundan kesinlikle emin olmadığı halde, duyduğu  her  şeyi sağda solda anlatan kişi, yalancı sayılır.

  • Yalancının mumu yatsıya kadar yanar.
ANLAMI

Yalanın da yalancının da hükmü bir yere kadardır. Gerçeğin ne olduğu ve kimin yalan söylediği gün gelir mutlaka ortaya çıkar.

  • Yalnızlık Allah'a mahsustur.
ANLAMI

İnsan maddi ve manevi ihtiyaçlarını tek başına karşılayamaz. Bundan dolayı da tek başına yaşayamaz ve toplu olarak yaşar.

  • Yalnız öküz çifte koşulmaz.
ANLAMI

Tek öküzle çift sürülemeyeceği gibi bazı işler de ancak ekip çalışmasıyla yapılır.


  • Yalnız taş duvar olmaz.
ANLAMI

Bir tek taşla duvar örülemeyeceği gibi, bir çok malzeme kullanarak yapılması gereken bir iş, tek bir malzeme ile yapılmaz. Bazı işleri yapmak için ekip gerekir. Bu tür işleri bir kişi tek başına yapamaz


  • Yanık yerin otu tez biter.
ANLAMI

Yaşanan acı olaylar insanın yüreğini dağlar ama zamanla geçer. İnsan eski haline ve neşeli günlerine kavuşur.

  • Yanlış hesap Bağdat'tan döner.
ANLAMI

Yapılan herhangi bir işte ortaya çıkan bir yanlış çok geç de olsa mutlaka düzeltilmelidir.

  • Yara sıcakken sarılır.
ANLAMI

Acı paylaşıldıkça azalır. Acıyı paylaşmak için yapılacak ziyaret veya yardımın sıcağı sıcağına, yani mümkün olduğunca erken yapılmalıdır. Böyle olması daha çok işe yarar ve makbule geçer.

  • Yarım elma gönül alma.
ANLAMI

Hediyenin değerinden çok, nasıl verildiği verirken söylenecek anlamlı ve güzel söz önemlidir. Küçük de olsa hediye hediyedir.

  • Yarası olan gocunur.
ANLAMI

Herhangi bir konuda yanlış yapmış olan kişi, bu konu açıldığında söz kendisi için söylenmiyor olsa bile, bundan gocunur ve kendini ele verir.

  • Yarım hekim candan eder, yarım hoca dinden eder.
ANLAMI

Karşılaştığımız sorunlarla ilgili olarak birilerine danışmak ya da birilerinden yardım almak durumunda kaldığımızda, o işin uzmanına başvurmak gerekir. Konunun uzmanı olmayan kişinin sözüne uyarsak ya maldan ya da candan oluruz.

  • Yarınki kazdan bugünkü tavuk yeğdir.
ANLAMI

Küçük de olsa elde bulunan bir şey yarın geleceği umulan veya düşünülen büyük bir şeyden daha iyidir.

  • Yaşı at pazarında sorarlar.
ANLAMI

Yaşla ilgisi bulunan işler dışında, işe alınacak insana yaşını sormak ayıptır. Çünkü bilgi, beceri ve aklın yaşla ilgisi yoktur.

  • Yaş kesen baş keser.
ANLAMI

Yaş ağaç kesmek doğal çevreye ihanettir. Bu yüzden de toplum vicdanında cinayetle eşdeğer tutulur.

  • Yaş yetmiş iş bitmiş.
ANLAMI

Yetmiş yaş ortalama insan ömrünün üzerindedir. Bu yaşa gelmiş bir kişi, pek çok şeyi yapamaz durumda olduğundan işi bitmiş sayılır.


  • Yatan aslandan gezen tilki yeğdir.
ANLAMI

Çalışan bir insan, beceriksiz de olsa becerikli ama tembel bir insandan daha üstündür ve daha çok işe yarar.

  • Yatanın yürüyene borcu vardır.
ANLAMI

Her toplum, çalışkan insanların sayesinde yükselir. Hayatları boyunca hiçbir değeri üretmemiş insanlar, çalışan insanların sağladığı olanaklardan yararlanırlar. Bu yüzden tembeller,  çalışan insana çok şey borçludurlar.

  • Yavaş huylu atın çiftesi pek olur.
ANLAMI

Ağır başlı uysal kişi, olur olmaz her şeye tepki vermez. Ancak bir de kızdı mı tepkisi korkunç olur.

  • Yavaş tükürüğün sakala zararı var.
ANLAMI

Hoşgörünün de tahammül etmenin de bir sınırı vardır. Uğranılan haksızlığa ya da yapılan yakışıksız bir davranışa karşı sessiz kalmamak ve karşı tarafın anlayacağı bir şekilde tepki vermek gerekir. Böyle yapılmazsa zarar görülür.

  • Yavuz hırsız ev sahibini bastırır.
ANLAMI

Suçlu kişi, suçu zarar verdiği kişiye yüklemeye çalışır.

  • Yaza çıkardık danayı, beğenmez oldu anayı.
ANLAMI

Evlat, karşılık beklemeksizin bin bir zahmetle büyütülür. Evlat bunları unutur ve anayı babayı beğenmez olur.

  • Yazın başı pişenin kışın aşı pişer.
ANLAMI

Çalışılması gereken zamanda çalışıp birikim yapan kişi, iş güç olmadığı zamanlarda birikimi olduğu için rahatlıkla dinlenebilir.

  • Yazın gölge hoş, kışın çuval boş.
ANLAMI

Yazın sıcağını bahane edip çalışmayan kişi, kış geldiğinde zorda kalır.
  • Yel gibi gelen, sel gibi gider.
ANLAMI

Çalışıp çabalamadan kolayca ve emeksiz ele geçen şey, geldiği gibi çabucak elden gider.

  • Yel kayadan ne koparır?
ANLAMI

Donanımlı ve kendine güvenen kişiler, değersiz kişilerden etkilenmezler.

  • Yerin kulağı vardır.
ANLAMI

Gizli de yapılsa bir konuşma, beklenmedik bir yoldan ve herhangi bir şekilde başkaları tarafından duyulabilir.

  • Yılan yumuşak diye el sunma.
ANLAMI

 Hain haindir. Hain bir kişinin yumuşak başlılığına, güler yüzlülüğüne aldanmamak ve ondan uzak durmak gerekir.

  • Yılanın başı küçükken ezilir.
ANLAMI

Büyüdüğünde ya da çoğaldığında zararlı olacak şeyi, zarar verecek duruma gelmeden önce yok etmek gerekir.

  • Yılan sokan uyumuş aç kalan uyumamış.
ANLAMI

Dünyada açlıktan daha zor katlanılan bir durum yoktur. İnsan pek çok şeye katlanır ama açlığa uzun süre katlanamaz.

  • Yırtıcı kuşun ömrü az olur.
ANLAMI

1. Çok mücadele eden çok yorulur, bu yüzden de ömrü kısa olur. 2. Saldırgan kişi, saldırdığı biri tarafından her an öldürülebilir.

  • Yiğit arkasından vurulmaz.
ANLAMI

Orada bulunmadığı için kendisini savunamayacak bir kişinin arkasından atıp tutmak doğru olmaz. Böyle yapmak yiğitliğe yakışmaz.

  • Yiğit lakabıyla anılır.
ANLAMI

Yiğit kişi, lakabını davranışları ve karıştığı olaylardaki tutumuyla hak etmiştir. Bunun için her yerde her zaman bu lakabı ile anılır.

  • Yiğit meydanda belli olur.
ANLAMI

Yiğit kişi, gözünü budaktan; sözünü beyden paşadan esirgemez. Gerçek neyse ve ne düşünüyorsa onu söyler. Bir kişinin yiğit olup olmadığı, olaylar karşısındaki bu tavırlardan belli olur.

  • Yiğidin malı meydandadır.
ANLAMI

Yiğit kişi, için gizli saklı yoktur. Her şeyi ortadadır. Yedirmekten ve içirmekten çekinmez. Yardımseverdir ve ihtiyacı olana yarım eder.

  • Yiğit yiğide at bağışlar.
ANLAMI

Yiğit kişi için at çok önemlidir. Bundan dolayı atını kimseye vermez. Bir yiğit atını ancak bir yiğide verir.

  • Yoksul ala ata binse, selam almaz.
ANLAMI

Kendini bilmez kişi, iyi bir ata binse ya da beklemediği bir göreve getirilse o süre için kendini bey oldum sanır ve herkese tepeden bakmaya başlar.

  • Yol bilen kervana katılmaz.
ANLAMI

İşini iyi bilen kişi bu konuda başkalarının yardımına ihtiyaç duymaz.

  • Yol sormakla bulunur.
ANLAMI

Bir yere nasıl gidileceği zaman yol sora sora bulunur. Bunun gibi, yeni bir işe başlarken bu konu hakkında bilgi sahibi olan kişilere sorular soran kişi, olumlu sonuca ulaşır.

  • Yolcu Yolunda gerek.
ANLAMI

Yola çıkacak kimsenin, erken davranıp bir an önce yola çıkması gerekir. Çünkü yollarda ne gibi güçlüklerle karşılaşacağı önceden bilinmez.

  • Yolu ile giden yorulmaz.
ANLAMI

Her işin kendine göre bir usulü vardır. Bu yüzden bir iş ancak usulü ile yapılırsa insanı yormaz.

  • Yol yürümekle, borç ödemekle biter.
ANLAMI

Yürümedikçe yol, ödemedikçe de borç bitmez. Bunun gibi, yeterince ve usulünce çalışılmazsa hiçbir iş bitmez. Bir işi bitirebilmek için gerektiği gibi çalışmak gerekir.

  • Yorgun eşeğin çüş canına minnet.
ANLAMI

Yorulan kişi, dinlenmeye fırsat ya da bahane bulduğunda çok sevinir.

  • Yularsız ata binilmez.
ANLAMI

Kumanda etmek zor olduğu için ata yularsız binilmez. Bunun gibi, nasıl sonuçlanacağı belirsiz olan işlere de bulaşmak doğru olmaz.

  • Yumurtada kıl bitmez.
ANLAMI
Doğa olaylarına aykırı bir işin gerçekleşmesine olanak yoktur. Bu yüzden olmayacak işlerin peşinde koşarak boşa vakit kaybetmemek gerekir.

  • Yumurtadan çıkan yine yumurta çıkarır.
ANLAMI

Bütün canlılar, kendi türlerinin devamını sağlamak için doğurarak veya yumurtlayarak kendilerine benzeyen yavrular dünyaya getirirler.

  • Yurdun otlusundan kutlusu yeğdir.
ANLAMI

Bağımsız bir ülkede özgürce yaşamak, bağımlı ama zengin bir ülkede yarı özgür yaşamaktan çok daha iyidir.

  • Yumurtlayan tavuk, bağırgan olur.
ANLAMI

Çalışan ve başarılı olan kişi, bunun bilinmesini ister. Bir şekilde bunu çvresine duyurur.

  • Yuvayı yapan dişi kuştur.
ANLAMI

Evin kadını anlayışlı, çalışkan ve tutumlu olursa o evde düzen ve huzur olur.

  • Yük altında eşek kalır.
ANLAMI

Gördüğü iyilikleri unutan ve karşılığını vermeyen kişi eziktir.

  • Yürük ata kamçı olmaz.
ANLAMI

İyi yürüyen ata kamçı vurmaya gerek kalmadığı gibi, ne yapması gerektiğini bilen kişiye de uyarıda bulunmaya gerek yoktur.

  • Yüz yüzden utanır.
ANLAMI

Ortada halledilmesi gereken bir sorun olduğunda ilgili kişiyle yüz yüze görüşmek gerekir. Böyle yapmak haber yollamak ya da arabulucu kullanmaktan çok daha iyi sonuç verir.

Z


  • Zahirenin ambarı sabanın ucundadır.
ANLAMI

Sürülmeyen tarla ekilmez. Ekilmeyen tarla ürün vermez. Toprak, saban ile iyi sürülürse o tarladan iyi verim alınır. Bu yüzden ambarın dolması sabanla çalışmaya bağlıdır. Yararlı aletleri kullanarak çalışan daima kazançlı çıkar.


  • Zahmetsiz rahmet olmaz.
ANLAMI

Sıkıntı ve güçlük çekmeden iyi ve güzel işler başarılamaz.

  • Zarardan korkan kâr etmez.
ANLAMI

Ticarette kâr da edilir zarar da zarar etmeyi göze alamayan tüccar kar da edemez.

  • Zararın neresinden dönülse kardır.
ANLAMI

Yapılan her işte kâr etmek mümkün değildir. Bazen dış etkenlerden bazen de başta yapılan hatalardan dolayı işler istenildiği gibi yürümez ve zarar kaçınılmaz olur. Böyle durumlarda o işlerden vazgeçilirse daha fazla zarar edilmez. Vazgeçilerek kazanılan para, bir çeşit kâr olarak sayılır.

  • Zemheride sür de çalı ile sür.
ANLAMI

Zemheride sürülen tarlanın ürünü çok ve kaliteli olur.

  • Zemherinin düşkünü beyaz giyer kış günü.
ANLAMI

Mâlî  imkanları dar olduğu halde modaya uymaya çalışan, fakat durumları modayı takip etmeye elverişli olmadığı için giydikleri, mevsimin havasına uygun olmayan kişiler için kullanılır.

  • Zemheride yoğurt isteyen cebinde bir inek taşır.
ANLAMI

Kişi başkasından zamansız bir şey istememeli, kendine gerekli olan şeyi yanında bulundurmalıdır.

  • Zengin horozu bile yumurtlar
ANLAMI

Zengin kişi, giriştiği hiç umulmadık işlerden bile para kazanır.

  • Zengin, arabasını dağdan aşırır, züğürt düz ovada yolunu şaşırır.
ANLAMI

Zengin kişi, parasının gücüyle zorlukları aşar, her türlü işini gördürür. Yoksul kişi, parasızlık yüzünden en kolay bir işi bile başaramaz.

  • Zenginin basması ipekli görünür.
ANLAMI

Zengin kişi ne giyerse giysin, giydiği şey çok değerli görülür.

  • Zengin kesesini, züğürt dizini döver.
ANLAMI

Zengin kişi, sahip olduğu servetle övünür. Yoksul kişi, bir şeye sahip olmadığı veya olamayacağı düşüncesiyle üzülür.

  • Zeytin dededen, incir babadan kalmalı.
ANLAMI

Zeytin ağacının meyve vermesi dikildikten çok sonra gerçekleşir. İncir ağacının meyve vermesi ise birkaç yıl sonra başlar.. Bu yüzden miras olarak zeytin kalacaksa babanın değil, dedenin diktiği zeytin ağaçlarından miras kalması istenir.

  • Zor oyunu bozar.
ANLAMI

Başkasını oyuna getirmek, hile yaparak aldatmak isteyenin girişimi, zoru görünce bozulur.

  • Zora dağlar dayanmaz.
ANLAMI

İnsan bir şeyin zor olduğunu kabul etmeyip azmeder ve sabırla çalışırsa bütün güçlükleri yenebilir.

  • Zorla güzellik olmaz.
ANLAMI

Baskı ile yaptırılan hiçbir şeyden hayır gelmez. Çünkü  zor ve güzellik bir arada bulunmaz. Bu yüzden kimseyi istemediği bir şeye yapmaya ya da kabul etmeye zorlamamak gerekir.

  • Zurnada peşrev olmaz, ne çıkarsa bahtına.

ANLAMI

Rastgele yapılan, plansız programsız işlerde yöntem ve kural aranmadığı için, sonucun iyi mi kötü mü olacağı şansa bağlıdır. Bunu böyle kabul etmek gerekir.

  • Züğürtlük zadeliği bozar.
ANLAMI

Zengin kimse fakirleşince çevresinde kimse kalmaz.


  • Züğürt olup düşünmektense uyuz olup kaşınmak yeğdir.
ANLAMI

Parasız kalıp başkalarına muhtaç olmaktansa ölümcül olmayan hafif bir hastalığa yakalanmak daha iyidir diye düşünülür.

  • Zor kapıdan girince kanun kapıdan çıkar.
ANLAMI

Zorbalık yasa dışı bir iştir. Zorba yakalanmadıkça yasaya aldırış etmez ve istediğini zorla yaptırmaya kalkar.

  • Zorlunun hakkından Allah gelir.
ANLAMI

Baskı yapabilecek durumdaki güçlü kişilerin hakkından kimse gelemezse bile Allah gelir.


AÇIKLAMALARIYLA DEYİMLER/ AÇIKLAMALI DEYİMLER

Duyduğumuz ya da duymadığımız o kadar çok deyimlerimiz vardır k i bu deyimler bizim toplumsal anlamda manevi zenginliğimizdir. Etrafta  duyduğumuz deyimlerin bir çoğunun ne anlama geldiklerini bilemeyebiliriz.










A

  • Aba altından sopa göstermek
ANLAMI

Yumuşak olmakla birlikte yine de gözünü korkutmak.

  • Abayı sermek.
ANLAMI

Bir yere teklifsizce yerleşmek.

  • Abayı yakmak.
ANLAMI

Birini sevmek, gönül vermek anlamında kullanılır.

  • Abdestinden şüphesi olmamak.
ANLAMI
 
Yaptığı işte kusuru olmadığını kesin olarak bilmek.
  • Acısı içine çökmek.
ANLAMI

Bir şeyin acısını üst derecede hissetmek.
  • Acısını bağrına basmak.
ANLAMI

Şikayet etmeden üzüntüye katlanmak.

  • Acısını çıkarmak.
ANLAMI

1.Uğradığı maddi veya manevi zararı karşılayacak bir iş yapmak. Öç almak, intikam almak.

2. Öç almak, intikam almak.


  • Aç açık kalmak.
ANLAMI
Evsiz barksız kalmak.

  • Aç kurt gibi
ANLAMI

Yemeğe üşüşmek veya saldırmak.

  • Açık alınla
ANLAMI

Başarı ve övünç ile.

  • Açık kapamak
ANLAMI

Gider fazlasını para kazanarak kapatmak.

  • Açık kapı bırakmak.
ANLAMI

Gereğinde, bir konuya yeniden dönebilme imkanı bırakmak, kesip atmamak.
  • Açık vermek 
ANLAMI

Geliri giderini karşılamamak.

  • Açığı çıkmak.
ANLAMI

Saklamakla görevli bulunduğu paranın veya malın eksik olduğu anlaşılmak.

  • Açıkta kalmak.
ANLAMI

İş veya görev bulamamak, yersiz yurtsuz kalmak veya birkaç kişinin birlikte eriştiği bir iyilikten yararlanamamak

  • Aç gözünü açarlar gözünü.
ANLAMI

Bu deyim her durumda uyanık olmayı anlatmaktadır. Eğer uyanık olmazsak  umulmadık bir anda büyük zararlarla yüz yüze gelebiliriz.

  • Açtı ağzını yumdu gözünü.
ANLAMI

Öfkelenen insan, ağır sözler kullanabilirler.

  • Adı bile okunmamak.
ANLAMI

Hiç önem vermemek.

  • Adını ağzına almamak.
ANLAMI

Kırgınlık ve kızgınlık gibi sebeplerle bir kimseden hiç söz etmemek.

  • Adam etmek.
ANLAMI

  1. Eğitmek, yetiştirmek topluma yararlı duruma getirmek. 2. Bir yeri düzene sokmak veya işe yarar bir duruma getirmek.
  • Adam hesabına koymak.
ANLAMI

Değer vermek.

  • Adam içine çıkmak.
ANLAMI

Değerli insanların bulunduğu yerlere çıkmak.

  • Adam kıtlığında
ANLAMI

İşe yarar kimselerin bulunmadığı durumlarda bu deyim kullanılır.

  • Adamına düşmek.
ANLAMI

Güzel bir rastlantı sonunda, o işten anlayanına ve uzmanına denk gelmek.

  • Adamını bulmak
ANLAMI

Bir işi yapabilecek ya da hâl edebilecek kişiyi bulmak.

  • Adım atmak.
ANLAMI

Bir işe girişmek için harekete geçmek.

  • Adımını geri almak.
ANLAMI

Başlanan işten geri dönmek.

  • Adımlarını seyrekleştirmek.
ANLAMI

Hızlı yürürken adımlarını yavaşlatmak.

  • Adımlarını sıkılaştırmak.
ANLAMI

Daha küçük ve hızlı adım atarak çabuk yürümek.

  • Afyonunu patlatmak.
ANLAMI

Kendi keyfine dalmış birini öfkelendirmek.

  • Ağaca çıksa pabucu yerde kalmaz.
ANLAMI

Davranışlarına engel olacak hiçbir takıntısı yok.

  • Ağır almak.
ANLAMI

Bir işte yavaş davranmak.

  • Ağır basmak.
ANLAMI

Gücü, etkisi veya özelliği daha üstün ve belirgin olmak.

  • Ağır kaçmak.
ANLAMI

Yapılan şakanın veya söylenen sözün gücendirici olması.

  • Ağır kaçmak.
ANLAMI

Gücendirici olmak.

  • Ağır satmak.
ANLAMI

Nazlanmak.

  • Ağırlık olmak.
ANLAMI

Birine yük olmak, kendi masrafını başkasına çektirmek.

  • Ağırlığını koymak.
ANLAMI

Kimliğini ve kişiliğini ortaya koymak.

  • Ağız açmak.
ANLAMI

Söz söylemek, konuşmak.

  • Ağız açmamak.
ANLAMI

Tek bir söz olsun söylememek, susup kalmak.

  • Ağız açtırmamak.
ANLAMI

Çok konuşarak başkalarının söz söylemesine ve konuşmasına engel olmak.

  • Ağız ağıza vermek.
ANLAMI

İki kişinin başkaları işitmeyecek biçimde konuşması.

  • Ağız aramak.
ANLAMI

Öğrenmek istenilen şeyi söyletecek yolda dil kullanmak.

  • Ağız değiştirmek.
ANLAMI

Önce söylediğini başka türlü anlatmak.

  • Ağız kalabalığına getirmek.
ANLAMI

Birini gereksiz sözler söylemek yoluyla şaşırtmak.

  • Ağız satmak.
ANLAMI

Yüksekten atarak kendini övmek.

  • Ağız tadıyla.

ANLAMI

Huzurla, rahatlık içinde, içine sine sine.

  • Ağız tıkamak.
ANLAMI

Konuşma imkanı vermemek.

  • Ağız yapmak.
ANLAMI

Birini kandırma amacıyla düşüncelerini başka türlü gösterecek biçimde konuşmak.

  • Ağız yaymak.
ANLAMI

Dürüst konuşmaktan kaçınmak.

  • Ağza almamak.
ANLAMI

Anmamak, sözünü etmemek.

  • Ağza düşmek.
ANLAMI

Dedikodu konusu olmak.

  • Ağza tat boğaza feryat.
ANLAMI.

Az miktarda yiyecek.

  • Ağızda sakız gibi çiğnemek.
ANLAMI

Bir söz veya düşünceyi sık sık tekrarlayıp durmak.

  • Ağzı açık ayran delisi.
ANLAMI

Yeni gördüğü her şeye şaşkınlıkla bakan, şaşıran.

  • Ağzı açık kalmak.
ANLAMI

Çok şaşırmak, şaşalamak.

  • Ağzı burnu yerinde 
ANLAMI

Oldukça güzel, yakışıklı.

  • Ağzı çiriş çanağına dönmek.
ANLAMI

Ağzı kuruyup acılaşmak.

  • Ağzı dili bağlanmak.
ANLAMI

Herhangi bir sebeple konuşmaz olmak.

  • Ağzı dili  tutulmak.
ANLAMI

Beklenmedik bir durum karşısında heyecanlanmak, hayranlık duymak.

  • Ağzı dolu dolu konuşmak.
ANLAMI

Heyecanlı konuşmak.

  • Ağzı havada.
ANLAMI

Çevresinden habersiz, şaşkın.

  • Ağzı kulaklarına varmak.
ANLAMI

Çok sevinmek.

  • Ağzı kulaklarında.
ANLAMI

Çok sevinçli, mutlu.

  • Ağzı laf yapmak.
ANLAMI

Kolay ve inandırıcı söz söyleme yeteneğine sahip olmak.

  • Ağzı oynamak.
ANLAMI

Bir şeyler yemek ya da konuşmak.

  • Ağzı sulanmak.
ANLAMI

 İmrenmek.

  • Ağzı teneke kaplı olmak.
ANLAMI

Çok sıcak veya çok acı şeyleri kolaylıkla içebilen veya yiyebilenler için şaka yollu söylenen bir deyimdir.

  • Ağzı torba değil ki büzesin.
ANLAMI

Herkesin dedikodu yapmasının önüne geçilemeyeceğini anlatır.

  • Ağzı var dili yok.
ANLAMI

Pek sessiz, kendi halinde.

  • Ağzı varmamak.
ANLAMI

Söylemeye gönlü elvermemek.

  • Ağzı yanmak.
ANLAMI

O şeyden çok zarar görmek.

  • Ağzına almamak.
ANLAMI

Söz konusu etmemek.

  • Ağzına abdestle almak.
ANLAMI

O kişiyi anarken çok saygılı davranmak.

  • Ağzına bakakalmak.
ANLAMI

Sözlerine hayran kalmak.

  • Ağzının içine bakmak.
ANLAMI

1. Ne söyleyeceğini beklemek. 2. Onun sözüne göre davranmak.

  • Ağzına baktırmak.
ANLAMI

Kendini zevk ile dinletmek.

  • Ağzına bir kemik atmak.
ANLAMI

Birini, ona küçük bir çıkar sağlayarak susturmak.

  • Ağzına bir parmak bal çalmak.
ANLAMI

Birini tatlı sözler söyleyerek veya çeşitli hediyeler vererek bir süre için kandırmak veya oyalamak.

  • Ağzına burnuna bulaştırmak.
ANLAMI

Bir işi beceremeyip berbat etmek, bozmak.

  • Ağzına geleni söylemek.
ANLAMI

Nezaket dışına çıkarak ağır ve kırıcı sözler söylemek.

  • Ağzına gem vurmak.
ANLAMI

Susturmak, söyletmemek.

  • Ağzına kira istemek.
ANLAMI

Söylemesi beklenen şeyi söylemekte nazlı davranmak.

  • Ağzına sürmemek.
ANLAMI

Bir şeyden hiç yememek.

  • Ağzına tıkamak.
ANLAMI

Konuşmasına engel olmak.

  • Ağzına tükürmek.
ANLAMI

Birini küçültmek üzere küfür olarak kullanılan uygunsuz sözler sarf etmek.

  • Ağzına vur lokmasını al.
ANLAMI

Yumuşak huylu kimseye her istenileni kolaylıkla yaptırabilme anlamında kullanılır.

  • Ağzına verilmesini beklemek.
ANLAMI

Çalışmayıp işlerinin başkaları tarafından yapılmasını beklemek.

  • Ağzında bakla ıslanmamak.
ANLAMI

Sır saklamamak.

  • Ağzında büyümek.
ANLAMI

Sevmediğinden veya içi almadığından yutmamak.

  • Ağzında gevelemek.
ANLAMI

Açıkça söylememek.

  • Ağzından bal akmak.
ANLAMI

Çok tatlı konuşmak.


  • Ağzından çıkanı kulağı duymamak.
ANLAM

Söylenen sözleri tartmadan söylemek.

  • Ağzından çıt çıkmamak.
ANLAMI

Hiç konuşmamak.

  • Ağzından düşmemek.
ANLAMI

Her zaman sözünü etmek.

  • Ağzından girip burnundan çıkmak.
ANLAMI

Türlü yöntemlere başvurarak birini bir şeye razı edip kandırmak.

  • Ağzından Kaçırmak.
ANLAMI

İstemediği halde boş bulunup söyleyivermek.

  • Ağzından lokmasını almak.
ANLAMI

Bir kimsenin hakkı olan şeyi elinden almak.
  • Ağzını açacağına gözünü aç.
ANLAMI

Bazılarını uyarmak için " Dikkatli ol, uyanık ol" anlamında kullanılır.

  • Ağzını bozmak.
ANLAMI

Kaba ve  küfürlü konuşmak.

  • Ağzını havaya açmak.
ANLAMI

Umduğunu elde edememek.

  • Ağzını hayra aç.
ANLAMI

Kötü ihtimaller söz konusu edildiğinde gerçekleşmemesi dileği ile söylenir.
  • Ağzını kiraya vermek.
ANLAMI

Kendini de ilgilendiren bir konuda düşüncesini söylememek.

  • Ağzını sıkı tutmak.
Sır vermemek.
  • Ağzının tadını bilmek.
ANLAMI

1. Güzel yemeklerden anlama. 2. Her şeyin güzelini ve iyisini bilmek.

  • Ağzını toplamak.
ANLAMI

Söylemekte olduğu kötü söz veya küfürleri kesmek.

  • Ağzını yoklamak.
ANLAMI

Birinin bir şey hakkında bildiğini kendisine sezdirmeden söyletmeye çalışmak.

  • Ağzının içine girmek.
ANLAMI

1. Birine çok yanaşmak, iyice sokulmak. 2. Hayranlıkla, büyük bir zevkle seyredip dinlemek.

  • Ağzının içi yangın yerine dönmek.
ANLAMI

Ağzının tadı bozulmak ya da tat alma duyusunu kaybetmek.

  • Ağzının kokusunu çekmek.
ANLAMI

Bir kimsenin çekilmez davranışlarına katlanmak zorunda olmak.

  • Ağzının payını vermek.
ANLAMI

Verilen karşılıkla bir kimseyi söylediğine veya yaptığına pişman etmek.

  • Ağzının perhizi yok.
ANLAMI

Ağzına geleni söyler.

  • Ağzının suyu akmak.
ANLAMI

Çok beğenip istemek, imrenmek.

  • Ağzının tadı bozulmak.
ANLAMI

Kurulu düzeni bozulmak.

  • Ağzının tadını almak.
ANLAMI

O şeyin acı tecrübesini geçirmiş olmak.

  • Ahı yerde kalmamak.
ANLAMI

Yaptığı ilenmenin er geç etkisini göstermesi.

  • Ahıra çevirmek.
ANLAMI

Bir yeri pis, bakımsız ve dağınık duruma getirmek.

  • Ahbap çavuşlar.
ANLAMI

Her vakit birlikte görülen ve birbirine çok bağlı olan arkadaşlar için söylenir.


  • Ahiretini yapmak.
ANLAMI

Hayır işleri yaparak sevap kazanmak.

  • Ahirette on parmağı yakasında olmak.
ANLAMI

Kendisine karşı sorumlu olandan ahirette davacı olmak.

  • Ak mı kara mı önüne düşünce görürsün.
ANLAMI

Bir olay yaşanmadan önce çok düşünülmemesi gerektiğini ifade etmek için kullanılır.

  • Ak sakaldan yok sakala gelmek.
ANLAMI

Çok yaşlanıp iyice kuvvetten düşmek.

  • Akla karayı seçmek.
ANLAMI

Bir iş yaparken çok zorlanıp sıkıntılar yaşamak.

  • Aklı sır ermemek.
ANLAMI

Bir işin niteliğini ve gizli yönlerini anlayamamak.

  • Aklı başından bir karış yukarı.
 ANLAMI

Düşünmeden aklına geleni yapan.

  • Aklı bir yerde olmak.
ANLAMI

Düşünülmesi gerekenden başka şeyler düşünmek.

  • Aklı fikri  bir şeyde olmak.
ANLAMI

Hep aynı şeyi düşünmek ve bu konuda yoğunlaşmak.

  • Aklıma gelen başıma geldi.
ANLAMI

Olmasından korkulan şeyin insanın başına gelmesi.

  • Aklına turp sıkayım.
ANLAMI

Öne sürülen fikrin beğenilmemesi durumunda söylenen bir deyimdir.

  • Aklından zoru olmak.
ANLAMI

Arada bir, durum ve şartların gerektiği gibi davranmamak.

  • Aklını başına almak.
ANLAMI

Akılsızca davranışlarda bulunmaktan kendini kurtarmak.

  • Aklını bozmak.
ANLAMI

Bir şey üzerine düşerek hep onunla uğraşıp durmak.

  • Aklını peynir ekmekle yemek.
ANLAMI

Şaşkınca ve akılsızca işler yapmak.

  • Aklının köşesinden geçmemek.
ANLAMI

Hiçbir zaman düşünmemek.

  • Aklının terazisi bozulmak.
ANLAMI

Akıllıca olmayan davranışlarda bulunacak bir duruma düşmek.

  • Akan sular durmak.
ANLAMI

İtiraza yer kalmamak.

  • Akmasa da damlar.
ANLAMI

Az çok bir gelir sağlamak.

  • Akşam ahıra sabah çayıra.
ANLAMI

Hayatta yiyip içip yatmaktan başka derdi olmayanlar için söylenir.

  • Akşamdan kavur sabaha savur.
ANLAMI

Kazandığını günü gününe harcayıp birikim yapmayanlar için söylenir.

  • Alı al, moru mor.
ANLAMI

Telaş veya yorgunluktan yüzü kıpkırmızı kesilmiş olmak.

  • Alacağına şahin, vereceğine karga.
ANLAMI

Alacağını istemekten çekinmeyen, borcunu ödemekte güçlük çıkaran kimseler için kullanılır.

  • Alavere dalavere yapmak.
ANLAMI

Yalanla dolanla ya da hile ile iş görmek.

  • Alayında olmak.
ANLAMI

İşi önem vermeyerek yapmak ya da işi şaka konusu yapmak.

  • Alçacık dağları ben yarattım demek.
ANLAMI

Çok kurumlu olup kendini beğenmek.

  • Alın teri ile kazanmak.
ANLAMI

Çok çalışıp hak ederek kazanmak.

  • Alnı açık yüzü ak.
ANLAMI

Çekinecek hiçbir şeyi veya ayıbı olmamak.

  • Alnına kara sürmek.
ANLAMI

Bir kimsenin haksız yere kötü tanınmasına yol açmak.

  • Alnında yazılmış olmak.
ANLAMI

Bir olayın, kişinin başına gelmesini Allah'ın buyurmuş olduğuna inanmak.

  • Alnından öpmek.
ANLAMI

Beğenmek, takdir etmek.

  • Alnını karışlamak.
ANLAMI

Meydan okumak.

  • Alnının akı ile.
ANLAMI

Ayıplanacak bir duruma düşmeden tertemiz, şerefiyle başarı göstermiş olmak.

  • Alışverişi kesmek.
ANLAMI

Biriyle ilgisi kalmamak.

  • Ali cengiz oyunu.
ANLAMI

Kurnazca ve haince düzen anlamında kullanılır.

  • Ali kıran baş kesen.
ANLAMI

Çok zorba olan insanlar için kullanılır.

  • Ali'nin külahını Veli'ye Veli'nin külahını Ali'ye giydirmek.
ANLAMI

Birinden aldığını ötekine, ötekinden aldığını bir başkasına vererek işini yürütmek.

  • Allah inandırsın.
ANLAMI

İnanılması pek kolay olmayan bir durum anlatılırken  yemin yerine söylenir.

  • Allah acısını unutturmasın
ANLAMI

Allah bu acıyı unutturacak daha büyük acı vermesin anlamında kullanılır.

  • Allah aratmasın.
ANLAMI

Yakınılacak bir durumda " Allah daha kötüsünü göstermesin. " anlamında kullanılır.

  • Allah bana ben de sana.
ANLAMI

Şimdi sana ödeyecek param yok, kazanırsam öderim anlamında söylenen bir deyimdir.

  • Allah bir yastıkta kocatsın.
ANLAMI

Yeni evlenenlere  "Bir arada yaşlanın" anlamında kullanılır.

  • Allah düşmanıma vermesin.
ANLAMI

Anlatılan bir kötülüğün büyüklüğünü belirtmek için söylenir.

  • Allah Halil İbrahim bereketi versin.
ANLAMI

Allah daha çok versin, bereket versin anlamında kullanılır.

  • Allah sağ gözü sol göze muhtaç etmesin.
ANLAMI

Allah kimseyi kimseye en yakınlarına bile muhtaç etmesin anlamında kullanılır.

  • Allah son gürlüğü versin.
ANLAMI

Allah yaşlılıkta sıkıntı vermesin anlamında kullanılır.

  • Allah yarattı dememek.
ANLAMI

Bütün şiddetiyle birini dövmek.

  • Allah yazdı ise bozsun.
ANLAMI

Gerçekleşmesi istenmeyen bir olay veya durum için kullanılır.

  • Allah yürü ya kulum demiş.
ANLAMI

Az zamanda çok iyi ilerleyenler ve çok kazanıp başarılı olanlar için söylenen bir deyimdir.

  • Allah'ı çok, insanı az bir yer.
ANLAMI

Pek ıssız ve kuytu bir yer.

  • Allah'ın binasını yıkmak.
ANLAMI

Kendini veya başkasını öldürmek anlamında kullanılır.

  • Al birini vur ötekine.
ANLAMI

Hiçbir işe yaramaz, hepsi bir ayarda.

  • Al gülüm ver gülüm.
ANLAMI

1. İki sevgilinin birbirine sevgi gösterisinde bulunmaları. 2. Bir kişiye yapılan hizmetin hemen karşılığını bekleme durumu.

  • Al takke ver külah.
ANLAMI

Çekişe çekişe anlaşmak.

  • Aldığı abdest ürküttüğü kurbağaya değmemek.
ANLAMI

Sağladığı yarar, verdiği zararı karşılamamak.

  • Alıp sattığı olmamak.
ANLAMI

Hiç ilgisi bulunmamak.

  • Alıp satmaz görünmek.
ANLAMI

İlgisiz görünmek.


  • Alıp vereceği olmamak.
ANLAMI

Bir kimseyle hiçbir ilgisi olmamak.

  • Alıp yürümek.
ANLAMI

Az zamanda çok ilerlemek.

  • Alt yanı çıkmaz sokak.
ANLAMI

Sonu gelmeyen sonuç alınamayan işler için kullanılır.

  • Altı alay üstü kalay.
ALAMI

İçi, dışı gibi özenilmemiş şeyler için kullanılır.


  • Altı yaş olmak.
ANLAMI

Böyle bir işe girişmekte sakıncalar bulunduğu anlaşılmak.

  • Altında kalmamak.
ANLAMI

Karşılığını vermek, gördüğü iyilik veya kötülüğü karşılıksız bırakmamak.

  • Altından Çapanoğlu çıkmak.
ANLAMI

Girişilen işte başa dert olacak bir durumla karşılaşmak.

  • Altından kalkamamak.
ANLAMI

Bir işi başaramamak.

  • Altından kalkmak.
ANLAMI

Bir işi başarmak.

  • Altını çizmek.
ANLAMI

Önemini belirtmek.

  • Altını üstüne getirmek.
ANLAMI

Söz veya tutumuyla çevreyi birbirine düşürmek, karmakarışık etmek.

  • Altta kalanın canı çıksın.
ANLAMI

"Herkes başının çaresine baksın, gücü yetmeyen ne olursa olsun." anlamında kullanılır. 

  • Alttan almak.
ANLAMI

Sert konuşan birine karşı, yumuşak ve olumlu davranmak.

  • Alttan alta.
ANLAMI

Gizlice el altından.

  • Altı okka etmek.
ANLAMI

Birini kollarından veya bacaklarından tutup yukarı kaldırarak sallamak veya götürmek.

  • Altın adıl pul oldu, kız adı dul oldu.
ANLAMI

Uygunsuz davranışları yüzünden temiz kişiliği lekelendi anlamında kullanılır.

  • Altın adını bakır etmek.
ANLAMI

Kötü işler yaparak temiz veya parlak ününü karartmak.

  • Altın kesmek.
ANLAMI

Çok para kazanır olmak.

  • Altın leğene kan kusmak.
ANLAMI

Varlık içinde hastalık veya sıkıntı çekerek yaşamak.

  • Altın yumurtlayan tavuk.
ANLAMI

Mesleği, sanatı, parası olan gelirli kimseler için kullanılır.
  • Aması maması yok.
ANLAMI

Hiçbir özrün geçerliği olmadığını anlatır.

  • Amana gelmek.
ANLAMI

Zor karşısında boyun eğmek.

  • Ana baba yavrusu.
ANLAMI

Nazlı büyütülmüş çocuk.

  • Anadan doğmuşa dönmek.
ANLAMI

Dertsiz, tasasız sağlıklı bir duruma gelmek.

  • Anası ağlamak.
ANLAMI

Çok sıkıntı çekmek anlamında kullanılır.

  • Anası turp babası şalgam.
ANLAMI

Ne olduğu belirsiz kimselerin çocuğu için söylenir.

  • Anasından doğduğuna pişman.
ANLAMI

1. Çok tembel, üşengeç. 2. Canından bezmiş.

  • Anasından doğduğuna pişman etmek.
ANLAMI

Çok eziyet etmek, çok üzmek ve bezdirmek.

  • Anasından emdiği süt burnundan gelmek.
ANLAMI

Bir işi yaparken çok sıkıntı çekmek.

  • Anasını ağlatmak.
ANLAMI

Bir kimseye çok eziyet edip  sıkıntı çektirmek.

  • Anasını gözü.
ANLAMI

Çok kurnaz, dalavereci.

  • Anasının ipini satmış.
ANLAMI

Kendisinden her türlü soysuzluk beklenen kişi.

  • Anahtarı beline takmak.
ANLAMI

Yönetimi eline almak.

  • Analı kuzu, kınalı kuzu.
ANLAMI

Annesi hâlâ hayatta olan çocuklar için kullanılır.


  • Anlaşıldı Vehbi'nin kerrakesi.
ANLAMI

İşin iç yüzü gerçeği öğrenildi anlamında kullanılır.
  • Aptal yerine koymak.
ANLAMI

Anlamaz, bilmez yerine koymak.

  • Ar damarı çatlamış.
ANLAMI

Utanması kalmamış.
  • Ar yılı değil, kâr yılı.
ANLAMI

Birinin sıkılmayı bırakıp yalnızca çıkarına baktığı durumlarda kullanılır.

  • Ara bulmak.
ANLAMI

Anlaşamayan kişilerin arasını yapmak için kullanılır. 

  • Arada kalmak.
ANLAMI

İki tarafı uzlaştırmak üzere araya girme dolayısıyla güç duruma düşmek.

  • Arada kaynamak.
ANLAMI

Karışık bir durumda gereken ilgiyi görmemek.

  • Aradan çıkarmak.
ANLAMI

Birçok işten birini yapıp bitirivermek.

  • Aralarında dağlar kadar fark olmak.
ANLAMI

Aralarında her yönden büyük ayrılıklar bulunmak.

  • Aralarında kara kedi geçmek.
ANLAMI

İki dostun arasına soğukluk girmesi.

  • Aralarından su sızmamak.
ANLAMI

Birbirleriyle çok yakın, sıkı fıkı arkadaşlık kurmak.

  • Aralarını açmak.
ANLAMI

İki kişi arasındaki dostluğu, ilişkiyi bozmak.

  • Aralarını bulmak.
ANLAMI

Birbirleriyle anlaşamayan iki kişiyi uzlaştırıp barıştırmak.

  • Arasına karışmak.
ANLAMI

Büyüyüp yetişmek.

  • Araya soğukluk girme.
ANLAMI

Dostluk bağı gevşemek.

  • Arayı açmak.
ANLAMI

Aradaki uzaklığın artması.

  • Arayı soğutmak.
ANLAMI

Zaman geçmek, eski yakınlık, dostluk kalmamak.

  • Aramak taramak.
ANLAMI

Bir şeyi dikkatlice aramak.

  • Aramakla bulunmaz.
ANLAMI

Çok değerli, ancak rastlantı ile ele geçen şeyler için söylenir.

  • Arayıp da bulamamak.
ANLAMI

Beklenmedik iyi bir durumla karşılaşmak.

  • Arap olayım.
ANLAMI

Söylenen bir şeyin doğruluğuna inandırmak için söylenir.

  • Arabın gözü açıldı.
ANLAMI

Yaşanan bir olaydan ders alındığını anlatır.


  • Arı gibi sokmak.
ANLAMI

İğnelemek acı söz söylemek.

  • Arının yuvasına kazık dürtmek.
ANLAMI

Tehlikeli kişiyi kışkırtmak.

  • Arka arkaya vermek.
ANLAMI

Birbirini korumak için birleşmek, destek olmak, dayanışmak.

  • Arka kapıdan çıkmak.
ANLAMI

Okuldan başarısızlıkla ayrılmak.

  • Arkada bırakmak.
ANLAMI

Birinden daha ileri gitmek.

  • Arkadan söylemek.
ANLAMI

Dedikodu yapmak.

  • Arkadan vurmak.
ANLAMI

Bir kimsenin kendisine güvenen ve inanan birine gizlice kötülük etmesi.

  • Arkasından dolaşmak.
ANLAMI

Bir işi yaptırmak için ilgili veya yetkili bir kimsenin uğradığı yerlere giderek görüşme fırsatı aramak.

  • Arkasını dayamak.
ANLAMI
Birinin koruyuculuğuna güvenmek.

  • Arkasını sıvamak.
ANLAMI

Birine iltifat etmek.

  • Armut gibi.
ANLAMI

Çok anlayışsız, bön.

  • Armut piş ağzıma düş.
ANLAMI

Bir işe hiç emek harcamaksızın, onun kendiliğinden olmasını bekleyenlerin durumunu anlatır.

  • Armutun sapı var, üzümün çöpü var demek.
ANLAMI

Her şeye kusur bulup hiçbir şeyi beğenmemek.

  • Arpa ektim, darı çıktı.
ANLAMI

Ters sonuç veren işler için söylenir.

  • Arpası çok olmak.
ANLAMI

Azmak, kudurmak.

  • Arpalık yapmak.
ANLAMI

Bir kaynaktan sürekli olarak çıkar sağlamak.

  • Art eteğinde namaz kıl.
ANLAMI

Çok temiz huylu kişiler için kullanılır.

  • Ardından atlı kovalamak.
ANLAMI

Bir işi gereksiz bir telaşla yapanlar için kullanılır.

  • Ardından sapan taşı yetişmez.
ANLAMI

Bir kimsenin çok hızlı gittiğini anlatmak için kullanılır.

  • Aslı astarı.
ANLAMI

İşin iç yüzü, gerçek şekli.
  • Aslı astarı olmamak.
ANLAMI

Yalan, asılsız olmak.

  • Aslı faslı yok.
ANLAMI

Yalan, uydurma.

  • Aslan kesilmek.
ANLAMI

Aslan gibi güçlü hale gelmek.

  • Aslanın ağzında.
ANLAMI

Kazanması çok güç.

  • Asıp kesmek.
ANLAMI

Sert davranmak.

  • Astığı astık, kestiği kestik.
ANLAMI

Acımasız, çok sert veya istediği gibi davranan kimseler için kullanılır.

  • Astarı yüzünden pahalı olmak.
ANLAMI

 Bir işin ayrıntılarına harcanan paranın veya emeğin, elde edilen sonucun değerini aşması ve masraflı olması.


  • Aşağı kalır yanı yok.
ANLAMI

Nitelikleri bakımından başkalarıyla karşılaştırıldığında eksiği olmayan, denk olan.

  • Aşağı kalmamak.
ANLAMI

Nitelik bakımından ondan geri olmamak. 

  • Aşağıdan almak.
ANLAMI

Sert konuşan bir kimseyle yumuşak bir dil kullanmak, alttan almak.

  • Aşık atmak.
ANLAMI

Mec. Yarış etmek, yarışmak.

  • Âşığa Bağdat sorulmaz.
ANLAMI

Herhangi bir konumda çok istekli olan bir kimsenin, o şeyi elde etmedeki zorlukları hiçe saydığını anlatır.

  • Aşka gelmek.
ANLAMI

Bir şeyi yapmak için büyük bir istek duymak.

  • At başı gitmek.
ANLAMI

Eşit durumda olmak.

  • At çalındıktan sonra ahırın kapısını kapamak.
ANLAMI

İş işten geçtikten sonra önlem almak.

  • At hırsızı gibi.
ANLAMI

Kılık kıyafeti ve tutumu güven vermeyen kişiler için söylenir.

  • At izi it izine karışmak.
ANLAMI

İyiyi kötüden ayıramayacak bir durumda olmak.

  • At koşturacak kadar.
ANLAMI

Pek geniş.

  • At koşturmak.
ANLAMI

Geniş, alabildiğine rahat hareket edebilecek bir ortam yaratmak veya bulmak.

  • At oynatmak.
ANLAMI

1. Yarışmak.2. Bildiği ve istediği gibi davranmak.

  • At var, meydan yok.
ANLAMI

Yapacak güç var ama kullanma imkanı yok.

  • Atı alan Üsküdar'ı geçti.
ANLAMI

Fırsatın kaçtığını ve artık yapılabilecek bir şeyin olmadığından bahsedilir.


  • Atın ölümü arpadan olsun.
ANLAMI

Çok sevilen bir şey yapılırken veya sevilen bir yiyecek yenilirken sonuç kötü de olsa katlanılacağını anlatır.

  • Atını sağlam kazığa bağlamak.
ANLAMI

İşlerin aksamadan yürümesini sağlayacak tedbirler almak.

  • Atla arpayı dövüştürmek.
ANLAMI

Fesat karıştırmak, ara bozanlık etmek.

  • Attan inip eşeğe binmek.
ANLAMI

Bulunduğu önemli görevden daha aşağı bir göreve getirilmek.

  • Atadan babadan görmek.
ANLAMI

Gelenek halinde olup öteden beri bilmek, yapmak, uygulamak.

  • Ateş bacayı sarmak.
ANLAMI

Bir olayın önüne geçilmez, tehlikeli bir durum alması.

  • Ateş basmak.
ANLAMI

Kızarmak.
  • Ateş kesilmek.
ANLAMI

1. Çok kızgın davranışlarda bulunmak ateş püskürmek.

2. Çok çalışkan, hareketli ve becerikli olmak.

  • Ateş olsa cürmü kadar yer yakar.
ANLAMI

Hasmın pek önemsenmediğini anlatır.

  • Ateşe vursa duman vermez.
ANLAMI

Pek cimri olanlar için söylenir.

  • Ateşi başına vurmak.
ANLAMI

Çok öfkelenmek, sinirlenmek, coşmak.

  • Ateşine yanmak.
ANLAMI

Bir kimse yüzünden zarara uğramak.

  • Ateşle oynamak.
ANLAMI

Pek tehlikeli işlere bulaşmak.

  • Ateşten gömlek.
ANLAMI

Acı, üzüntü veren dayanılmaz, sıkıntılı durum.


  • Atlama taşı yapmak.
ANLAMI

Daha iyi bir yere gelebilmek için bir durum veya kişiyi kullanmak.


  • Atladı geçti Genç Osman.
ANLAMI

Bir işin bittiğini veya tehlikenin atlatıldığından bahseder.

  • Atma Recep din kardeşiyiz.
ANLAMI

Söylediklerin hep yalan.

  • Attığı tırnak kadar olmamak.
ANLAMI

Bir kimsenin bahsedilenden daha değersiz olduğunu anlatmak için kullanılır.


  • Avara kasnak işlemek.
ANLAMI

Hiçbir işe yaramadan boşu boşuna uğraşmak.

  • Avuç açmak.
ANLAMI

Dinlenmek, yardı istemek.


  • Avcu kaşınmak.
ANLAMI

Eline bir yerden para geçeceğine inanmak.

  • Avucunu yalamak.
ANLAMI

Umduğunu elde edememek.

  • Avucunun içi gibi bilmek.
ANLAMI

Çok iyi ve ayrıntılı bilmek.

  • Avucunun içinde tutmak.
ANLAMI

İstediğini yaptıracak güçte olmak.

  • Avucunun içine almak.
ANLAMI

Bir kimseyi baskı ve etkisi altına almak.

  • Avurtları çökmek.
ANLAMI

Çok zayıfladığı yüzünden belli olmak. 
  • Ayı gördüm, yıldıza itibarım yok.
ANLAMI

Bir şeyin en iyisine alıştıktan sonra ondan aşağıda yer alan şeyler itibar etmemek.

  • Ayak atmamak.
ANLAMI

Bir yere hiç gitmemek.
  • Ayak basmak.
ANLAMI 

Bir yere hiç gitmemek, uğramamak.


  • Ayak çekmek.
ANLAMI

Kandırmaya çalışmak.

  • Ayak diremek.
ANLAMI

Bir düşünceyi veya davranışı sonuna kadar sürdürmek tutumundan şaşmamak.

  • Ayak sürümek.
ANLAMI

1. Verilen bir işi ağırdan almak. 2 Gönderilen yere isteği ile gitmemek.

  • Ayak uydurmak
ANLAMI

Kendi gidiş ve davranışını başkasınınkine benzetmek.

  • Ayak yapmak.
ANLAMI

Birini aldatmaya çalışmak.

  • Ayağa düşmek.
ANLAMI

İşe ilgisiz ve yetkisiz kimseler karışmak.

  • Ayağı alışmak.
ANLAMI

Bir yere sürekli gitmek.

  • Ayağı dolaşmak.
ANLAMI

Yürürken telaştan ayakları birbirine takılmak.

  • Ayağı düze basmak.
ANLAMI

Güçlükleri yenerek ilerisinden korkmayacak bir duruma gelmek.

  • Ayağı suya ermek.
ANLAMI

Gerçekleri anlayarak aklı başına gelmek.

  • Ayağı üzengide.
ANLAMI

Yola çıkmak üzere olan.

  • Ayağı yerden kesilmek.
ANLAMI

Bir taşıta binip yaya yürümekten kurtulmak.

  • Ayağına bağ olmak.
ANLAMI

Bulunduğu yerden ayrılmasına veya yaptığı işi sürdürmesine engel olmak.


  • Ayağına bağ vurmak.
ANLAMI

Önüne engel çıkarmak.

  • Ayağına çelme takmak.
ANLAMI

Birinin işinde yükselmesine engel olmak.

  • Ayağına dolanmak.
ANLAMI

1. Başkasına yapmayı tasarladığı kötülük kendi başına gelmek.

2. İş yapmakta olan birine engel olmak.

  • Ayağına düşmek.
ANLAMI

Çok yalvarmak.

  • Ayağına gelmek.
ANLAMI

1. Alçak gönüllülük.

2.Emek çekmeden kazanmak.

  • Ayağına getirmek.
Sıra, saygı gözetmeksizin birinin yanına gelmesini sağlamak.

  • Ayağına ip takmak.
ANLAMI

Bir kimseyi çekiştirmek.

  • Ayağına kapanmak.
ANLAMI

Alçalırcasına yalvarmak.

  • Ayağına kira istemek.
ANLAMI

Gelmeye nazlanmak.

  • Ayağına üşenmemek.
ANLAMI

Hamarat olmak, ayak işlerini bıkmadan yorulmadan yapmak.

  • Ayağına alamamak.
ANLAMI

Bir yere gitmekten üşenmemek.

  • Ayağını bağlamak.
ANLAMI

Engel olmak.
  • Ayağını kesmek.
ANLAMI

Artık uğramaz olmak.

  • Ayağını denk almak.
ANLAMI

Başkalarından gelebilecek kötülüklere karşı uyanık olmak.

  • Ayağını kaydırmak.
ANLAMI

Bir yolunu bulup birini işinden veya görevinden uzaklaştırılmasını sağlamak.

  • Ayağını yorganına göre uzatmak.
ANLAMI

Giderini gelirine uydurmak.

  • Ayağının altına karpuz kabuğu koymak.
ANLAMI

Bir kimseyi bir düzenle işinden uzaklaştırmak.

  • Ayağının bağını çözmek.
ANLAMI

1. Karısını boşamak 2.Serbest davranmasını engelleyen ilişkilere son vermek.

  • Ayağını bastığı yerde ot bitmez.
ANLAMI

Uğradığı yere bereketsizlik ve uğursuzluk getirir.

  • Ayağının pabucu olmamak.
ANLAMI

Değerce ondan çok aşağı olmak.

  • Ayağının tozuyla.
ANLAMI

Gelir gelmez, dinlenmeden.

  • Ayağının türabı olmak.
ANLAMI

Birinin başka birine bağlanıp onun her emrini yerine getirmesi.

  • Ayağının altını öpeyim.
ANLAMI

Çok çok yalvarırım anlamında kullanılır.

  • Ayaklarının altına almak.
ANLAMI

Önem verilmesi gereken şeyleri hiçe saymak çiğnemek.

  • Ayakları geri geri gitmek.
ANLAMI

Bir yere gönülsüz, istemeye istemeye gitmek.

  • Ayakları yere değmemek.
ANLAMI

Çok sevinmek.

  • Ayaklarına kara su inmek.
ANLAMI

Uzun süre ayakta kalmak veya yürümekten çok yorulmak.

  • Ayaklarının ucuna basmak.
ANLAMI

Çok yavaş, sessiz gürültüyü yapmamaya özen göstererek yürümek.

  • Ayakta uyumak.
ANLAMI

Aşırı yorgun, dalgın veya şaşkın olmak.

  • Ayakaltında bırakmak.
ANLAMI

Ezilip zarar görmesine göz yummak, korumamak.

  • Ayakaltında dolaşmak.
ANLAMI

Gereksiz yere herkesin işine engel olacak ortalıkta dolaşmak.

  • Ayaz kesmek.
ANLAMI

Uzun süre soğukta kalıp üşümek.

  • Ayaz paşa kol geziyor.
ANLAMI

Çok soğuk olmak.

  • Ayazda kalmak.
ANLAMI

Boş yere beklemek, eline bir şey geçmemek.

  • Ayı yavrusuyla oynuyor.
ANLAMI

İri ve yetişkin birinin, ufak tefek birine el şakası yapması veya gücünü onda denemesi karşısında ayıplama yollu söylenir.

  •  Ayının kırk türküsü var, kırkı da ahlat üstüne.
ANLAMI

Hep aynı şeyi ve hikayeyi anlatmak.

  • Ayıya kaval çalmak.
ANLAMI

Anlayışsız bir kimseye bir şey anlatmaya çalışmak.

  • Ayıyı vurmadan postunu satmak.
ANLAMI

Henüz ele geçmemiş bir şey üzerinde hesap yapmak.

  • Ayın on dördü gibi.
ANLAMI

Yüzü çok güzel olan kadın ya da kız.

  • Aynı ağzı kullanmak.
ANLAMI

Aynı şeyi söylemek.

  • Aynı telden çalmak.
ALAMI

Aynı şeyi söylemek.

  • Ayranı kabarmak.
ANLAMI

1. Öfkelenmek, coşmak.2. aşırı cinsel arzu duymak.

  • Ayrısı gayrısı olmamak.
ANLAMI

Birbirinden hiçbir şey esirgemeyecek durumda olmak.

  • Ayrıntılara inmek.
ANLAMI

Bir konuyu en küçük noktasına kadar inceleyip araştırmak.


  • Ayvayı yemek.
ANLAMI

Kötü duruma düşmek.

  • Ayvaz kasap hep bir hesap.
ANLAMI

Ha öyle ha böyle ikisi de bir.

  • Azı çoğa saymak.
ANLAMI

Verilen küçük bir armağanı çok değerli kabul etmek.

  • Azrail'e bir can borcu olmak.
ANLAMI

1.Nasıl olsa öleceğini kabul etmek. 2. Hiç kimseye borcu kalmamak, bütün borçlarından kurtulmak.

  • Azrail'in elinden kurtulmak.
ANLAMI

Ölümden kurtulmak


B

  • Babamın adı Hıdır, elimden gelen budur.
ANLAMI

Gücüm ancak bu kadarını yapmaya yeter.

  • Bacası tütmek.
ANLAMI

Yaşaması sürüp gitmek.

  • Bacası tütmez olmak.
ANLAMI

Dağılmak veya işi bozulmak.

  • Bacak kadar boyu var türlü türlü huyu var.
ANLAMI

Daha küçük ama, değişik herkesten farklı alışkanlıklar, huylar edinmiş.

  • Bağrı yanmak.
ANLAMI

1. Çok acı duymak, üzüntü çekmek. 2. Çok susamış olmak.

  • Bağrına basmak.
ANLAMI

Kucaklamak.

  • Bağrına taş basmak.
ANLAMI

Sesini çıkarmaksızın her türlü acıya katlanmak.

  • Bağrını delmek.
ANLAMI

Çok dokunmak, içine işlemek.

  • Bakla oda, nohut sofa.
ANLAMI

Küçük ev

  • Baklayı ağzından çıkarmak.
ANLAMI

Sabrı tükenip o zamana kadar söylemediklerini söylemek.

  • Bal alacak çiçeği bilmek.
ANLAMI

Çıkar sağlanabilecek yeri veya şeyi bilmek veya bulmak..

  • Bal dök  yala.
ANLAMI

Bir yerin çok temiz olması.

  • Balık kavağa çıkınca.
ANLAMI

Hiçbir zaman olmayacak işler için söylenir.

  • Balta olmak (birine).
ANLAMI

Direnerek bir şey istemek, vakitli vakitsiz tedirgin etmek, asılmak.

  • Baltayı taşa vurmak.
ANLAMI

Farkında olmayarak birine dokunacak sözler söylemek, pot kırmak.

  •  Bam teline basmak.

ANLAMI

Birinin çok kızacağı bir şeyi yapmak ya da söylemek.

  • Bangır bangır bağırmak.
ANLAMI

Yüksek sesle avazı çıktığı kadar bağırmak.

  • Barajı aşmak.
ANLAMI

Herhangi bir sebeple konuşulmuş olan şartı yerine getirip başarı sağlamak.

  • Bardağı taşırmak.
ANLAMI

Sabrını tüketmek.

  • Barut gibi.
ANLAMI

Öfkeli, kızgın, sinirli.

  • Barut kokusu gelmek.
ANLAMI

Savaş tehlikesi sezilmek.

  • Barutla oynamak.
ANLAMI

Tehlikeli işlerle uğraşmak.

  • Basamak yapmak.
ANLAMI

Bir durumu daha yükseğine erişmek için araç olarak kullanmak.

  • Basireti bağlanmak.
ANLAMI

İyi düşünememek.

  • Bastığı yeri bilmemek.
ANLAMI

1. Çok sevinmek. 2. Şaşkınlıktan durumunu kontrol edememek.

  • Baston gibi.
ANLAMI

Dimdik duran ya da yürüyen kişi.

  • Baş ağrısı olmak.
ANLAMI

Sıkıntı vermek, uğraştırmak.

  • Baş ağrıtmak.
ANLAMI

Bıkkınlık vermek, tedirgin etmek.

  • Baş alamamak.
ANLAMI

Çok uğraşılan bir konu yüzünden vakit ve fırsat bulamamak.

  • Baş aşağı düşmek.
ANLAMI

Kişiliğinden kaybederek toplum arasında durumu sarsılmak.

  • Baş aşağı gitmek.
ANLAMI

Sürekli zarar görmek veya kötüleşmek.

  • Baş döndürücü.
ANLAMI

1. Olağanüstü, aşırı 2. Baygınlık verici.

  • Baş edebilmek.
ANLAMI

Bir kimseyi yola getirmeye veya bir şeyi yapmaya gücü yetmek.

  • Baş eğmek.
ANLAMI

Direnmeyip buyruk altına girme.

  • Baş etmek.
ANLAMI

Gücü yetmek.

  • Baş göstermek.
ANLAMI

Belirmek ortaya çıkmak.

  • Baş göz etmek.
ANLAMI

Evlendirmek.

  • Baş kaldırmak.
ANLAMI

Ayaklanmak, isyan etmek.

  • Baş koymak.
ANLAMI

Bir şey uğruna ölümü göze almak.


  • Baş koşmak.
ANLAMI

Bir işi başarmak için çalışıp çabalamak.


  • Baş tutmak.
ANLAMI

Elebaşı olmak.

  • Baş üstünde tutmak.
ANLAMI

Çok iyi ağırlamak.

  • Baş üstünde yeri var.
ANLAMI

Saygı ve ilgi ile karşılanır.

  • Baş vermek.
ANLAMI

Olgunlaşmak.

  • Baş yakmak.
ANLAMI

Birinin başına bela açmak.

  • Baş yemek.
ANLAMI

1. Birinin ölümüne veya yok olmasına sebep olmak. 2. Birinin güç duruma düşürmek.

  • Baş başa gelmek.
ANLAMI

Eşit olmak, denk gelmek.

  • Başa çıkmak.
ANLAMI

1. Güçlük çıkaran biriyle olan işini, istediği yolda sonuçlandırabilmek. 2 Bir şeye gücü yetmek.

  • Başa güreşmek.
ANLAMI

En üstün başarıyı sağlamak için mücadele vermek.

  • Başı bağlanmak.
ANLAMI

1. Evlendirilmek. 2. Birini yandaş olarak kazanmak, kendi yanında tutmak.

  • Başı bütün.
ANLAMI

Eşi hayatta olan karı veya koca.

  • Başı çatlamak.
ANLAMI

Başı çok ağrımak.

  • Başı dara düşmek.
ANLAMI

Sıkıntıya girmek.


  • Başı darda kalmak.
ANLAMI

Parasızlıktan dolayı sıkıntıda olmak.

  • Başı göğe ermek.
ANLAMI

Beklenmeyen bir mutluluğa ermek.


  • Başı için.
ANLAMI

Değerli bir kişi ortaya konularak kullanılan ant veya yalvarma sözü.

  • Başı kalabalık.
ANLAMI

Yanında bir işi konuşamayacak kadar çok kimse var.

  • Başı kazan gibi olmak.
ANLAMI

Başında çok ağrı ve uğultu bir sersemlik olmak.

  • Başı nâra yanmak.
ANLAMI

Başkası uğruna büyük bir zarara uğramak.

  • Başı sıkışmak.
ANLAMI

Herhangi bir güçlük karşısında kalmak, bunalmak.

  • Başı yastığa düşmek.
ANLAMI

Yorgunluk veya güçsüzlükten uykuya dalmak.

  • Başı yerde.
ANLAMI

Utançla, kırgınlıkla, üzüntüyle.

  • Başı yukarda.
ANLAMI

Onurlu kibirli, kendini beğenmiş.

  • Başım gözüm üstüne.
ANLAMI

Belirtilen istekleri içtenlikle yapmayı kabul etmeyi anlatır.

  • Başına buyruk.
ANLAMI

Kimseden izin almaksızın dilediği gibi davranan.

  • Başına çıkarmak.
ANLAMI

Şımartmak, çok yüz vermek.


  • Başına çorap örmek.
ANLAMI

Birine, haberi olmadan kötü duruma düşürücü davranışta bulunmak.

  • Başına dert etmek.
ANLAMI

Bir şeyi üzüntü konusu yapmak.

  • Başına devlet kuşu konmak.

ANLAMI

Beklemediği büyük bir nimeti eline geçirmek.

  • Başına dikmek.
ANLAMI

Birini veya bir şeyi korumak için bir kimseyi görevlendirmek.

  • Başına geçmek.
ANLAMI

1. Görevi altında bulundurmak. 2. Bir yönetimi ele almak. 3. Bir işi yapmaya başlamak.

  • Başına iş açmak.
ANLAMI

Uğraştırıcı ve üzücü bir işin çıkmasına yol açmak.

  • Başına kakmak.
ANLAMI

Yapılan bir iyiliği yüzüne vurarak birini üzmek.

  • Başına kan çıkmak.
ANLAMI

Çok öfkelenmek.

  • Başına karalar bağlamak.
ANLAMI

İstemediği halde bir işi yapmak veya bir kimseye bakma zorunluluğu ile karşılaşmak.

  • Başına oturmak.
ANLAMI

Bir işi yapmaya başlamak, işe koyulmak.

  • Başına sarmak.
ANLAMI

Birini veya bir şeyi birinin başına musallat etmek.


  • Başına yıkmak.
ANLAMI

Harap etmek, zor durumda bırakmak.

  • Başında kavak yeli esmek.
ANLAMI

1. Sorumluluk duygusundan uzak, zevk eğlence peşinde koşmak. 2. Gerçekleşmeyeceğini düşünerek vakit geçirmek.

  • Başında paralansın.
ANLAMI

Yapılan bir iyilik çok söylendiğinde  o iyiliğin artık istenmediğini belirtir.

  • Başından aşağı kaynar sular dökülmek.
ANLAMI

Üzüntülü veya kötü bir olay karşısında büyük bir sıkıntı duymak.

  • Başından büyük işlere girişmek.
ANLAMI

Gücünün üstünde olan işlere kalkışmak.

  • Başından kesmek.
ANLAMI

İstenmeyen bir işi baştan engellemek.

  • Başından korkmak.
ANLAMI

Hayatından kaygı duymak.

  • Başını alamamak.
ANLAMI

Bir şeyden kurtulamamak.

  • Başını ateşlere yakmak.
ANLAMI

Başına büyük bir dert almak.

zaman:

ATASÖZÜ VE DEYİM NEDİR/ DEYİM VE ATASÖZÜNÜN ÖZELLİKLERİ NELERDİR/ DEYİM VE ATASÖZÜNÜN BENZER VE FARKLI YÖNLERİ NELERDİR/ ATASÖZLERİNİN ANLAMLARI- AÇIKLAMALI ATASÖZÜ

Deyim ve atasözlerimiz, geçmiş zamanlardan bugüne kadar günümüze gelmiş olan hazinelerimizdir. Bu hazinelerimiz zaman içerisinde değişikliğe...